استاندارد سازی کالا و تأثیر آن در کیفیت کالا

استاندارد سازی کالا در حالت کلی یعنی، تعیین مشخصات کالا و خدمات آن. مشخصه هایی برای تعیین درجه ویژگی های کیفی کالا و خدمات و حد مرغوبیت قابل پذیرش و مطلوبیت مورد نیاز از نظر اندازه، شکل، رنگ، خواص فیزیکی، شیمیایی و … به منظور بهبود کیفیت و حصول اطمینان از مصرف یک محصول و یا فرآورده و یا استفاده از یک خدمت.

 

استاندارد کردن کالا به دو مفهوم زیر به کار می رود:

1. در تجارت به معنای استاندارد کردن کالا ها از نظر اندازه، شکل، رنگ، خواص فیزیکی و خواص شیمیایی به کار می رود
2. کاربرد استاندارد از نظر مدیریتی می باشد که غالبا استاندارد کردن مدیریتی نامیده می شود. که در مورد استاندارد کردن رویه های عملیاتی و سیستم ها بحث می کند. هدف استاندارد کاهش انواع مختلف کالاها و اندازه های محصولات و توجه به نوع مخصوصی از کالاها است که دارای حداکثر کیفیت لازم باشد.

بر این اساس واردات، تمرکز، توزیع و فروش اینگونه کالاها باکیفیت پایین‌تر از استانداردهای مورد قبول یا ضوابط فنی اعلام شده از طرف سازمان، ممنوع است.

مزایای استاندارد کردن کالا

 

کاهش هزینه

 

استاندارد سازی و ایزو باعث کاهش هزینه های تولید می شود. وقتی مجموعه ای از دستورالعمل های یکسان برای تولید کالاها یا خدمات رعایت می شود، هزینه مواد اولیه کمتر می شود؛ چرا که مواد اولیه مورد استفاده برای آن محصول خاص یکسان است. پس به جای هزینه کردن درمورد مواد اولیه مختلف می توان بر روی بسته بندی های مختلف و روش های مختلف بازاریابی و عرضه کالا به بازارهای داخلی و خارجی تمرکز کرد. استانداردسازی تضمین می کند که هم هزینه های تولید و هم هزینه نگهداری پایین نگه داشته شود.

 

کارآیی تولید

 

فرایند تولید وقتی کارآمدترمی شود که هدف نهایی حفظ یکنواختی محصولات باشد. در این شرایط اتوماسیون می تواند حداقل بخشی از فرایند تولید را آسانتر کند. به این ترتیب استانداردسازی، فرآیند تولید محصول را ساده تر و سریع تر می کند.

 

شناسایی راحت خرابی محصول در خط تولید

 

استاندارد سازی محصولات ضمانت می کند که همه محصولات با استاندارد خاصی از کیفیت، تولید می شوند. محصول خاص باید از هر نظر یکنواخت باشد. به همین خاطر با استاندارد سازی تشخیص هرگونه خرابی در روند تولید در بخش کنترل کیفیت آسان می شود. چرا که هرگونه ناسازگاری در محصول به وضوح مشخص است. علاوه بر آن مصرف کنندگان و بازرسان نیز می توانند هرگونه نارسایی آشکار در تکرار خاص از یک محصول را با کیفیت تایید شده قبلی آن مقایسه کنند. همین امر موجب می شود که تولید کننده همواره به دنبال حفظ کیفیت محصولات خود باشد. چرا که در اینجا تولیدکننده باید پاسخگو باشد و کیفیت محصول متضرر نمی شود.

 

نوآوری محصول

 

هنگامی که یک الگوی اساسی برای تولید محصول در دسترس تولیدکنندگان قرار می گیرد، در برخی شرایط امکان نوآوری افزایش می یابد. مثلا هنگامی که سازمان های مختلف در یک صنعت خاص کالاها و خدمات استاندارد شده ای را ارائه می دهند، می توانند به فکر تولید کالا یا خدمات متمایز تری از رقبا باشند که همچنان در چارچوب استانداردهای صنعت باشد و یا حتی با کیفیت بالاتری ارائه شود.

 

ساخت و تقویت برند

 

وقتی کالای استانداردی در بازارهای مختلف از جمله  در حوزه بین المللی با ویژگی های کاملا یکنواخت در دسترس مشتری قرار بگیرد، به برندی تبدیل می شود که بیشتر مصرف کنندگان آن را می شناسند و به آن اعتماد می کنند. در واقع صرف نظر از موقعیت جغرافیایی ، همان کالا یا خدمات به مصرف کننده تحویل داده می شود، بدون اینکه در کیفیت آن تغییری ایجاد شود.

اهداف کلی استاندارد و استاندارد سازی

 

 

• ایجاد نظم
• ارتقاء کیفیت
• یکسان سازی و یکنواخت نمودن
• تسهیل ارتباطات از طریق ایجاد یک زبان مشترک
• حفظ توازن و تعادل منافع
• ایجاد عدالت اجتماعی
• ایجاد رقابت سازنده
• کمک به مقررات گرایی
• اعتبار بخشی
• کاهش مشکلات و گرفتاریها در خرید کالا و خدمات
• ایجاد اعتماد و اطمینان در مردم و تضمین ایمنی و سلامت
• کمک به سلامت اقتصادی
• جلوگیری از رقابت های ناسالم

 

منافع استانداردسازی برای مصرف‌کننده

 

 

• • استفاده از محصولات با کیفیت بالا
  • استفاده از محصولات با قیمت مناسب
  • بهره‌مندی از خدمات پس از فروش
  • کاهش ریسک عدم شناخت محصولات

 

منافع استانداردسازی برای جامعه

 

• • حفظ سلامت و بهداشت جامعه
  • استفاده بهینه
  • اثربخشی و کارایی
  • حفظ موازین زیست‌محیطی و پیش‌گیری از آلودگی

زمانی که صحبت از استاندارد می‌شود می‌توان استانداردها را به ۴ دسته کلی تقسیم کرد.

 

دسته اول: استانداردهای ملی

 

استانداردهای ملی، استانداردهایی هستند که در داخل کشورها برای مواردی همچون حفظ حقوق مصرف‌کننده، حفظ اعتبار کشور بخصوص در صادرات، یکنواختی محصولات و کیفیت آن‌ها تدوین می‌شود. این استانداردها بر اساس تکنولوژی و سطح پیشرفتگی کشورها توسط کارشناسان و صنعتگران و صاحبان کسب‌وکار و با همراهی مؤسسات استاندارد کشورها تدوین می‌شوند.

 

دسته دوم: استانداردهای منطقه‌ای

 

استانداردهایی که توسط چندین کشور تهیه می‌شود را استاندارهای منطقه‌ای می‌نامند. کشورهایی که دارای وجوه مشترک مانند جغرافیا، تبادلات تجاری و … هستند معمولاً برای کاهش هزینه‌ها، تشریفات، سهولت مبادلات، استانداردهایی را با یکدیگر تدوین می‌کنند که بتوانند تبادلات راحت‌تر و بهتری داشته باشند.

 

دسته سوم: استانداردهای بین‌المللی

 

استانداردهای بین‌المللی استانداردهای عمده واصلی هستند. این استانداردها توسط کشورهای مختلف موردپذیرش قرار می‌گیرد. این استانداردها معمولاً در حوزه‌های مختلف و با استفاده از کارشناس عضو که از کشورهای مختلف هستند، پیش‌نویس می‌شود و برای کشورهای عضو ارسال شده تا پس از رأی‌گیری و جمع‌آوری نظرات، ویرایش نهایی شده و استاندارد تدوین شود.

 

دسته چهارم: استانداردهای کارخانه‌ای

 

این استاندارد توسط یک شرکت یا ائتلاف چند شرکت تدوین می‌شود. ممکن است یک شرکت با همکاری بخش‌های مختلف مانند تولید، کنترل کیفیت، بازرگانی و … استانداردی را برای تأمین‌کنندگان خود تدوین کند. گاهاً نیز تعدادی از شرکت‌ها با حوزه کاری مشترک، مثلاً خودروسازها، پتروشیمی‌ها، صنایع شوینده و … برای یکسان‌سازی و بهتر نمودن کیفیت و ایجاد قوانین برای محصولات اولیه، اقدام به تدوین استاندارد می‌کنند.

 

سازمان های تدوین و صادر کننده گواهی استاندارد

 

در ایران برای تولیدات داخلی و کالاهای وارداتی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی این کار را به عهده دارد. ولی برای حضور در بازارهای جهانی باید به استاندارد سازمان جهانی دست یافت که حداقل آن iso. 9000 می باشد. در گمرک نظارت ها شامل نمونه برداری، آزمایش، راهنمایی فنی واحدهای تولیدی و وارد کنندگان و بالاخره توقیف کالاهای خارج از استاندارد و پیگیری قانونی از طریق مراجع قانونی می باشد. لیست فراورده های مشمول مقررات استاندارد اجباری در روزنامه های رسمی کشور و همچنین از طریق موسسه استاندارد و ادارات تابعه اعلام می گردد.

 

چرا باید از استانداردسازی محصولات و خدمات استفاده کنیم؟

 

استانداردسازی محصولات و خدمات در واقع به فرآیند حفظ یکنواختی و سازگاری در بین تکرارهای مختلف یک کالا یا خدمات خاص موجود در بازارهای داخلی و حتی صادر شده به مناطق دیگر جهان، اشاره دارد. محصول استاندارد باید در هر بار تولید با استفاده از مواد و فرآیندهای یکسانی ساخته شده باشد ، بسته بندی یکسانی داشته باشد و با همین نام در بازار عرضه گردد. استراتژی استانداردسازی محصولات و خدمات نیاز به یک صنعت و یا سازمان خاص دارد که همواره دستورالعمل های خاصی را به منظور حفظ انسجام، ظاهر و کیفیت محصولات پیاده سازی می کند.