سوئیفت

مركز اصلی شبكه سوییفت در كشور بلژیك بوده و طبق قوانین آن كشور عمل می‌نماید و كشورهای آمریكا، هلند، انگلیس و هنگ كنگ به عنوان مراكز پشتیبان اعضا فعالیت دارند. سوئیفت در هر كشوری داری یك SAP یعنی نقطه دسترسی به سوئیفت می‌باشد كه توسط مؤسسه سوئیفت كنترل می‌شود. (در ایران SAP در بانك مركزی واقع گردیده‌است.)

سوئیفت

در خرید خارجی، و در مقطع تبادل وجه، لازم است تا خریدار اطلاعات بانكی فروشنده را داشته باشد. مهمترین این اطلاعات معمولا شماره حساب بانكی (IBAN Account Number)، نام بانك و سوئیفت كد می باشد. البته گاهی اطلاعات دیگری مثل آدرس بانك نیز لازم می شود. واژه سوئیفت ( s.w.i.f.t ) برگرفته از كلمات (Society for World Wide interbank Financial Telecommunication) به معنی “جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانكی ” می باشد. این كد شامل حروف و اعداد انگلیسی است. پیام ها به صورت امن و مطمئن بین بانك ها و موسسه های دیگر مالی تبادل میشود. SWIFT همچنین محل داد و ستد نرم افزار و سرویس های مختلف به موسسات مالی میباشد. بیشتر پیامهای بین بانكی در سراسر جهان با استفاده از شبكه SWIFT انتقال پیدا میكند. از آپریل 2006 سویفت به بیش از 8000 موسس مالی در 205 كشور جهان مرتبط شد. خود SWIFT تسهیلاتی برای انتقال پول ندارد و موسسات مالی نیاز دارند تا برای ارسال حوالات با بانك ارتباط پیدا كنند.

در حواله پول به فروشنده اگر یكی از این حروف سوئیفت اشتباه زده شود (به عنوان مثال گاهی بین عدد صفر و حرف O اشتباه میشود) حواله برگشت خورده و به دست فروشنده نمی رسد. اگر سوئیفت كد ناخوانا بود یا در بعضی از حروف آن شك داشتید می توانید سوییفت كد را در سایت SIWFT وارد كنید. ( http://www.swift.com )

برای دریافت اطلاعات پیرامون واردات کالا و ترخیص کالا کلیک کنید.

این سایت بانكی را كه كد به آن تعلق دارد را برای شما نشان می دهد. و از این طریق می توانید به صحیح بودن كد پی ببرید. ضمنا شما مراحل فوق را برعكس هم می توانید انجام دهید. یعنی نام بانك را وارد كنید تا سوئیفت های اختصاص یافته به آن نمایش داده شود.

بعد از خاتمه جنگ جهانی دوم، به ویژه در اواخر دهه 1950، تجارت جهانی به سرعت شروع به رشد و شكوفایی كرد و به موازات آن حجم عملیات بین‌المللی بین بانكی گسترش یافت، لیكن رعایت نكردن استانداردهای بین‌المللی در محاورات بین بانكی باعث آشفتگی در پرداخت‌های بین‌المللی و افزایش هزینه‌های بانكی شده بود. از این رو در اوایل دهه 1960 حدود 60 بانك بزرگ اروپایی

 و آمریكایی به این فكر افتادند كه چگونه می‌توان پیام‌های بین بانكی را به نحوی طرح‌ریزی و استاندارد كرد كه اتوماسیون سیستم  بانكی بین‌المللی را به همراه داشته باشد. در دسامبر سال 1967 هفت بانك طراز اول كشورهای آمریكا، اتریش، انگلستان، دانمارك، سوئیس، فرانسه و هلند مطالعه را شروع و در سال 1971، 73 بانك از این كشورها هزینه مطالعه را تقبل كردند. این مطالعه به همت گروهی از متخصصان و به مدت یك سال طول كشید و نتایج آن در سال 1972 ارایه شد. در نهایت در ماه می 1973 سوئیفت با عضویت 239 بانك از 15 كشور در شهر La Hulpe در نزدیكی بروكسل پایتخت كشور بلژیك تأسیس شد.

چهار سال طول كشید تا مراحل قانونی تأسیس سوئیفت، خرید تجهیزات و نصب و راه‌اندازی انجام بگیرد كه در نهایت سوییفت در نهم ماه می سال 1977 با عضویت 518 بانك از 23 كشور با ارسال پنج هزار پیام در اولین روز راه‌اندازی شد. در شروع راه‌اندازی پیش‌بینی می‌شد حداكثر روزانه 300 هزار پیام از طریق این شبكه ارسال شود (هر 325 كاراكتر یك پیام سوئیفت را تشكیل می‌دهد)، ولی امروز بعد از گذشت چند دهه می‌بینیم كه تعدد  چپیام‌ها با سرعت بالایی در حال افزایش است.

بیشتر بدانید : انوانتر

مزایای سوییفت

رشد چشمگیر سوئیفت مرهون دارا بودن مزایای فراوان این سیستم برای بهره‌گیران در تسویه معاملات بین‌المللی است كه مهمترین آنها به شرح زیر است:

1_ استاندارد

سیستم به نحوی طرح‌ریزی شده است كه با ارسال پیام از طریق شبكه سوئیفت امكان برقراری ارتباط بین رایانه‌های

 دو بانك و انجام كلیه مراحل حسابداری از قبیل عملیات بستانكاری و بدهكار كردن حساب‌های زیربط، تهیه صورت‌حساب و صورت مغایرت بدون دخالت نیروی انسانی امكان‌پذیر بوده و روز كاری بعد كلیه اقدام باز حساب‌های ارزی مشخص و امكان رفع مغایرت‌ها به‌طور سریع فراهم خواهد بود. انجام این‌گونه عملیات به صورت (سنتی دستی) با چند ماه تأخیر استخراج می‌شود. از طرفی در سوئیفت پیام‌های بانكی استاندارد هستند و برای هر نوع امور بانكی یك پیام مشخص و تعریف شده است و كلیه بانك‌های عضو سوئیفت ملزم هستند برای مخابره پیام از فرمت خاص استفاده كنند. هم‌چنین كلیه ارزها در سیستم سوییفت استاندارد و بین‌المللی هستند. پس می‌توان گفت مزایای استاندارد بودن عبارتند از:

الف _ جلوگیری از سلیقه‌ای عمل كردن افراد در تنظیم متون پیام‌های بانكی.

ب _ شناسایی سریع پیام‌ها.

ج _ جلوگیری از اتلاف وقت در تنظیم متن پیام‌های بانكی.

د _ سرعت بخشیدن به تنظیم متن پیام‌های بانكی.

در استانداردسازی پیام‌های بین بانكی برای سهولت كار و ایجاد نشدن استانداردهای جدید، سوئیفت استانداردهایی را كه مؤسسات بین‌المللی از قبیل ISITC , ISDA , ICC , ISO ، ابداع كرده بودند، پذیرفت و برای مواردی كه استانداردی وجود نداشت، استانداردهای جدید تهیه كرده است.

2_ قابلیت اطمینان

طراحی سیستم سوییفت به نحوی بوده كه درصد اشتباه در آن بسیار اندك است و در صورتی كه مشخصه پیام به‌طور صحیح و مطابق با استانداردها تنظیم نشود، سیستم از قبول آن خودداری می‌كند. سوئیفت ادعا می‌كند كه در حدود 99/99 درصد قابل اطمینان است. علت وجودی این ادعا مفقود نشدن یك پیام سوئیفتی از اول تأسیس در این شبكه است. بنابراین با

 حجم زیاد پیام‌ها قابلیت اطمینان به سیستم نزدیك به صد در صد است.

3_ امنیت

پیام‌های مبادله شده به صورت خودكار مخابره می‌شوند و متن پیام‌ها تا رسیدن به مقصد پراكنده و نامفهوم است و دسترسی به پیام‌ها توسط افراد غیرمجاز میسر نیست. از نظر امنیتی در مقایسه با تلكس مزایای زیر را می‌توان برشمرد:

الف _ در سیستم رمزدهی تلكس چهار یا پنج عامل از قبیل بانك دریافت كننده، تاریخ ارسال پیام، شماره ردیف پیام، مبلغ و نوع ارز

در محاسبه رمز به كار برده می‌شود. از این رو زمانی كه پیام رمزداری در اختیار مشتری قرار می‌گیرد، رمز را محو می‌كند تا مشتری نتواند رمز را كشف كند، زیرا اگر كسی تا حدودی به علم ریاضی آشنا باشد، با در دست داشتن چندین پیام رمزدار مبادله شده بین

دو بانك قادر به كشف رمز خواهد بود، ولی در سوئیفت ابتدا باید كلید رمز سوئیفت بین دو كارگزار رد و بدل شده باشد و رمز با به كارگیری یك الگوریتم (Algorithm) پیچیده ریاضی كه كلیه حروف پیام از آغاز تا پایان در محاسبه رمز به كار گرفته می‌شوند، محاسبه

و به پیام اضافه می‌كند و در مقصد سیستم رمز را كنترل و در صورت صحت تأیید می‌كند. به عبارتی عمل رمزدهی و كشف رمز به صورت خودكار به وسیله سیستم انجام می‌گیرد. علاوه بر رمز یاد شده، رمز دیگری نیز به وسیله سوئیفت به پیام اضافه می‌شود و نشان دهنده‌ی این است كه پیام تحویل شده كاملاً مطابق با پیام دریافتی بوده است.

ب _ با استفاده از دستگاهی به نام Encriptor در سایت سوییفت مبدأ پیام به هم ریخته و از حالت خوانا بودن آن خارج می‌شود و در شبكه مخابراتی بین‌المللی قرار می‌گیرد و هیچ‌كس حتی اگر بتواند به پیام سوئیفتی دسترسی داشته باشد، قادر به خواندن یا تغییر در پیام نخواهد بود و فقط در سایت سوئیفت مقصد پیام به وسیله دستگاه دیگری به نام Decriptor به‌طور منظم اولیه كه قابل خواندن

 به وسیله ترمینال باشد، در می‌آید، در صورتی كه در تلكس به این صورت نبوده و اگر منبعی به خطوط مخابراتی دسترسی یابد، پیام قابل خواندن و تغییر دادن است. سیستم فقط توسط افراد مجاز در حدود اختیارات تعیین شده قابل بهره‌برداری است. به عبارتی ورود به سیستم و تقسیم وظایف كاربران توسط دو مسئول بانك كه كلید اصلی توسط سوییفت در اختیارشان قرار گرفته است، اجازه ورود به سیستم و تعیین یك قسمت از دو قسمت كلید رمز كاربران را دارند. كاربران با دریافت هر دو قسمت كلید رمز (Password) منحصر به

فرد از این مسئولان و قرار دادن آن در كنار هم اجازه ورود به شبكه سوئیفت و كار با آن را در حد اختیارات تعیین شده خواهند داشت. كلید رمز كاربر همانند امضای او است. به منظور جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی اگر رمز كاربری غلط وارد شود، سیستم برای

 آن كاربر قفل می‌شود و حداقل هر سه ماه یك بار كاربران اجبار به تغییر رمز خود دارند.

4_ سرعت 

سرعت انتقال پیام در سیستم سوئیفت بسیار بالا است. ارسال پیام چند ثانیه بیشتر طول نمی‌كشد و به محض ارسال آن از طریق شبكه سوئیفت توسط آخرین امضای مجاز، بلافاصله پیام تحویل سوئیفت می‌شود، ولی در تلكس این امر به سادگی ممكن نیست و در مواقعی كه خط اشغال باشد، شاید ساعت‌ها طول بكشد. سوئیفت با دریافت پیام مسئولیت تحویل فوری پیام به دریافت كننده را به عهده دارد و در صورتی‌كه در ساعات كاری دریافت كننده پیام، بنا به علل خارج از كنترل سوئیفت، امكان تحویل پیام با یازده مراجعه به دریافت كننده در عرض 5/1 ساعت فراهم نباشد پیام را به ارسال كننده عودت می‌دهد. مقررات سوئیفت اعلام می‌دارد هر عضو شبكه سوئیفت باید حداقل در روزهای كاری هشت ساعت آمادگی دریافت پیام را داشته باشد و اگر از مقررات عدول كرد، باید به سوئیفت پاسخگو باشد.

5 _ هزینه مخابره پیام

هزینه مخابره پیام از طریق سیستم سوییفت در مقایسه با سایر سیستم‌ها كمتر است و به صورت كاراكتری مورد محاسبه قرار می‌گیرد. هر چه تعداد پیام ارسالی استفاده كنندگان بیشتر شود، هزینه هر پیام ارزانتر می‌شود. در ضمن كارمزد دریافتی كارگزاران برای اجرای پیام‌های سوئیفتی و تلكس متفاوت است و تقریباً كارمزد اجرای یك پیام سوئیفتی با توجه به این كه نیاز به نیروی انسانی ندارد و توسط رایانه خوانده و اجرا می‌شود، بین یك دوم تا یك سوم كارمزد اجرای یك پیام تلكسی كه نیروی انسانی می‌باید آن را اجرا كند، است.

6 _ قابلیت دستیابی

سیستم سوئیفت به صورت شبانه‌روزی و بدون تعطیلی خدمات ارایه می‌دهد. به این معنی كه در هر زمان و مقطعی تنظیم پیام و ارسال آن برای كارگزار امكان‌پذیر است. پس به‌طور كلی سوئیفت در كلیه 365 روز سال و كلیه 24 ساعت شبانه‌روز قابل دسترسی و مبادله پیام امكان‌پذیر است.

سوئیفت یك مؤسسه تعاونی یا به عبارتی دیگر یك مؤسسه غیرانتفاعی است كه به بانك‌های عضو تعلق دارد و از سوی اعضا كنترل می‌شود و برای تأمین اهداف مشترك آنها طرح‌ریزی شده است، بالطبع از طرف اعضا با پرداخت حق عضویت و هزینه تعداد پیام ارسال تأمین مالی می‌شود و مدیریت آن را هم به عهده اعضا است. به استناد ماده 14 اساسنامه سوئیفت، اعضای 25 نفری هیأت مدیره سوئیفت را بانك‌های عضو انتخاب می‌كنند و هر بانكی كه بیش از 5/1 درصد از سهام سوئیفت را در اختیار داشته باشد، می‌تواند یك عضو هیأت مدیره را معرف كند. (میزان سهام اختصاصی هر عضو هر سه سال یك بار با توجه به میزان پیام‌های ارسالی عضو از طریق شبكه تعیین می‌شود). اگر عضوی بیش از 6 درصد سهم سوئیفت را در اختیار داشته باشد، می‌تواند حداكثر دو عضو هیأت مدیره

معرف كند و كشورهایی كه كمتر از 5/1 درصد سهام را دارند، می‌توانند به‌طور مشترك به شرطی كه تعداد سهام آنها بیش از 5/1 درصد شود، یك عضو هیأت مدیره معرفی كنند. سود عملیاتی این مؤسسه تعاونی بالطبع به اعضا تعلق دارد و می‌باید بین اعضا تقسیم شود، ولی سوییفت این عمل را انجام نمی‌دهد و سود حاصله را برای سرمایه‌گذاری مجدد و كاهش هزینه پیام سوئیفتی در سال بعد استفاده می‌كند.

استفاده‌كنندگان از سوئیفت

1 _ اعضا: ادارات مركزی بانك‌ها به عنوان اعضا شناخته می‌شوند كه سهامداران سوئیفت هستند. مثل اداره مركزی بانك صادرات یا بانك ملی در تهران كه یك عضو و سهام‌دار هستند.

2 _ اعضای فرعی: شعب خارج از كشور اعضا یا شركت‌های فرعی كه بیش از 90 درصد سهام آن متعلق به عضو باشد به عنوان اعضای فرعی پذیرفته می‌شوند. مثلاً شعب خارج از كشور بانك‌های ایرانی، كه عضویت آن‌ها بعد از پذیرفته شدن بانك‌های ایرانی به عنوان عضو، تحت عنوان عضو فرعی پذیرفته شدند.

3_ شركت‌كنندگان: اعضای غیر بانكی كه در یكی از رشته‌های عملیات بانكی فعال هستند، مثل دلال‌های بورس كه در رشته‌های مختلف از قبیل خرید و فروش ارز، سهام و امثالهم فعالیت دارند. اعضا و اعضای فرعی می‌توانند از كلیه خدمات سوئیفت بهره‌مند شوند. ولی شركت‌كنندگان فقط می‌توانند یك نوع پیام خاص را با توجه به تخصصی كه دارند، ارسال و دریافت دارند. به عبارتی اعضا و اعضای فرعی می‌توانند از كلیه امكانات سوئیفت بهره‌مند شوند، ولی شركت‌كنندگان از امكانات محدود با توجه به رشته تخصصی خود

می‌توانند استفاده كنند.

شرایط پذیرش عضویت یك كشور در سوئیفت

قبل از این‌كه پذیرش یك كشور در سوئیفت از سوی هیأت مدیره مورد بررسی قرار گیرد، می‌باید پذیرش سه شرط زیر توسط كشور متقاضی به سوئیفت اعلام شود:

1 _ تأسیس سایت سوئیفت (S.A.P): می‌باید در صورت نیاز به راه‌اندازی سایت در كشور متقاضی محلی به سوئیفت اجاره داده شود

تا با هزینه خود یك سایت سوئیفت در آنجا راه‌اندازی كند.

2 _ معافیت مالیاتی: در ارایه گواهی مبنی بر معافیت از پرداخت مالیات، چون نرخ مالیاتی در كشورهای مختلف متفاوت است، در صورت رعایت آن، با همه اعضا رفتار یكسان می‌شود.

3_ خط انتقال دیتا: یك خط انتقال دیتا بین‌المللی به منظور انتقال پیام‌ها از سایت سوئیفت به خارج از كشور حداقل برای اجاره پنج

ساله به هزینه سوئیفت می‌باید در اختیارش قرار داد.

شبكه سوئیفت

اگر تعداد پیام‌های ارسالی یك كشور به حدی باشد كه نیاز به راه‌اندازی سایت سوئیفت در كشور متقاضی عضویت باشد، سوئیفت  یك سایت در آن كشور تأسیس می‌كند. در غیر این‌صورت پیام‌های كشور متقاضی را به سایت سوئیفت كشور همسایه منتقل می‌كند. هر سایت سوئیفت زیر چتر یكی از دو مركزی عملیاتی سوئیفت كه در هلند و آمریكا مستقر هستند، قرار دارد. كشورها با توجه به وضعیت جغرافیایی خود زیر چتر حمایتی یكی از دو سایت آمریكا یا هلند قرار دارند. مراكز عملیاتی هلند و آمریكا پشتیبانهم نیز هستند. به عبارتی، اگر یكی از آنها از مدار به علت نقص فنی خارج شود، بلافاصله دیگری جایگزین می‌شود. استفاده كنندگان  از سوئیفت مسئولیت دارند كه پیام‌های خود را به سایت سوئیفت رسانیده و تحویل دهند. از آن‌جا به بعد تا سایت سوئیفت كشور  مقصد پیام، مسئولیت تحویل پیام به عهده سوئیفت است. انتقال پیام از سایت سوئیفت در كشور مبدأ از طریق خطوط انتقال دیتا و یا خطوط تلفن معمولی با نصب مودم (Modem) امكان‌پذیر است و اعضا موظفند یك خط پشتیبانی نیز به سوئیفت معرفی كنند كه در  مواقع اضطراری كه خط اصلی از مدار خارج است، سوئیفت بتواند پیام‌ها را تحویل دهد.

انواع پیام‌های سوئیفتی

به منظور سهولت در امر مخابره و دریافت پیام بین سوئیفت و اعضا با یكدیگر، سوئیفت مبادرت به طبقه‌بندی پیام‌های مختلف در  ده گروه صفر تا 9 به شرح زیر كرده است كه گروه صفر پیام‌های سیستمی بین اعضاء و سوئیفت و گروه یك تا نه پیام‌های مالی  بین اعضا هستند:

_ پیام‌های گروه صفر: بین اعضا و سوئیفت.

_ پیام‌های گروه یك: انتقال وجوه بین حساب مشتریان، اعلامیه چك، دستور عدم پرداخت چك و . . .

_ پیام‌های گروه دو: انتقال وجوه بین بانك‌ها و بین حساب‌های مختلف یك بانك.

_ پیام‌های گروه سه: تأییدیه معاملات ارزی.

_ پیام‌های گروه چهار: وصولی‌ها.

_ پیام‌های گروه پنج: سهام و اوراق قرضه.

_ پیام‌های گروه شش: فلزات گران‌بها، وام‌های سندیكایی.

_ پیام‌های گروه هفت: اعتبار اسنادی، ضمانت‌نامه.

_ پیام‌های گروه هشت: تراولر چك.

_ پیام‌های گروه نه: صورت‌حساب، اعلامیه بدهكار و بستانكار.

عضویت بانك‌های ایرانی در سوئیفت

سال 1364: كارشناسان بانك مركزی بررسی‌های اولیه را برای عضویت بانك‌های ایرانی در سوئیفت انجام دادند. ارزیابی مطلوب و پیشنهاد عضویت بانك‌های ایرانی داده شده، ولی با توجه به وقوع جنگ تحمیلی و اولویت‌های اساسی‌تر به تعویق افتاد.

سال 1369: بانك مركزی هیأتی را مأمور هماهنگی با بانك‌های تجاری به منظور عضویت در سوئیفت كرد.

سال 1370: پس از هماهنگی‌های لازم با بانك‌های تجاری تقاضای عضویت سیستم بانكی ایران توسط بانك مركزی به سوئیفت

 ارایه شد.

سال 1371: پس از ارایه سه پیش شرط عضویت به سوئیفت، بانك مركزی به همراه پنج بانك تجاری صادرات، ملی، تجارت،

ملت و سپه در آذرماه پذیرفته شد.

سال 1372: پس از راه‌اندازی سایت، خرید تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و نصب آن‌ها در چهاردهم آذرماه به شبكه سوئیفت

ملحق شدیم.

سال 1367: قبول عضویت و الحاق بانك توسعه صادرات.

سال 1377: قبول عضویت بانك صنعت و معدن و تقاضای عضویت بانك رفاه كارگران.

سال 1378: الحاق بانك صنعت و معدن و رفاه كارگران.

نتیجه‌گیری

در حال حاضر متأسفانه سیستم بانكی كشور به رغم رشدی كه در استفاده از سیستم پیام‌رسانی سوییفت در سال‌های اخیر داشته است، استفاده بهینه از سوئیفت به عمل نمی‌آورد و تعداد پیام‌های ارسالی ایران از طریق این شبكه و بهره‌وری از مزایای جانبی آن در حد مطلوب نیست. مسلماً ایران می‌تواند با استفاده بهینه از سوئیفت، پیام‌های بیشتری از طریق سوئیفت ارسال كند و سهام بیشتری به خود اختصاص دهد، ضمن این‌كه ریسك، هزینه ارسال پیام و كارمزد كارگزران در زمان استفاده از سوییفت به مراتب از تلكس كمتر است و یكی از راه‌های استفاده بهینه از سوئیفت، اتصال هر چه زودتر شعب ارزی بانك‌ها در تهران و شهرستان‌ها به سوییفت و برنامه‌ریزی به سمت اتوماسیون شبكه عملیاتی بین‌المللی بانك‌ها با استفاده از سوئیفت است.