صادرات دام زنده از گمرک

صادرات دام زنده یکی از خدمات تخصصی گروه بازرگانی و گمرکی پرشین تجارت دوان است. گوشت قرمز همواره از مهم‌‌ترین منابع تغذیه‌‌ای انسان بوده است. برخی کشورها این نیاز اساسی جمعیت خود را با واردات گوشت گرم، گوشت منجمد، یا دام زنده برآورده می‌‌سازند. کشور خودمان نیز در مقاطعی که تولید داخلی ناکافی باشد از این روش بهره می‌برد. در سال‌های اخیر، واردات دام در ایران کاهش یافته و صادرات دام زنده به عنوان یک منبع درآمدزایی و ارزآوری جذاب توجه دامدارن و تجار کشور را جلب کرده است.

**در حال حاضر صادرات دام ممنوعیت دارد **

در این مقاله از گروه بازرگانی و گمرکی پرشین تجارت دوان ، اطلاعات لازم برای صادرات دام زنده را در اختیار بازرگانان و صادرکنندگان محترم قرار می‌دهیم.

صادرات دام زنده در کشورهایی که دامداری صنعتی پیشرفته دارند رواج دارد. سومالی، اردن، استرالیا، برزیل، کانادا، رومانی، اسپانیا، اتیوپی، فرانسه، مجارستان، هلند و ایران از صادرکننده عمده دام زنده و گوشت دام در جهان هستند.

ایران به عنوان هشتمین کشور صادر کننده دام زنده، دام‌های سبک (بز و گوسفند) را به کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله کویت، امارات عربی متحده، عربستان، عراق، قطر، عمان، یمن و همچنین ترکیه صادر می‌کند. صادرات دام زنده سالانه میلیون‌‌‌ها دلار برای کشور ارز آوری دارد زیرا با دلار مبادله می‌‌شود. صادرات دام زنده از پرسودترین تجارت‌‌ها برای استان‌های غربی کشور (کردستان و ایلام) است.

دام زنده به طور کلی به دو دسته سبک و سنگین تقسیم بندی می‌شود. گوسفند و بز به به خاطر وزن پایین‌‌ترشان دام سبک شمرده می‌‌شوند. دام‌‌‌هایی مثل گاو و بوفالو که وزن بالایی دارند در دسته دام‌‌های سنگین قرار می‌‌گیرند. هر یک از این دو دسته در پرورش، نگهداری و صادرات و واردات، شرایط خاص خود را دارند.

امروزه در ایران پرورش دام سبک به منظور تأمین گوشت، بیش از دام سنگین انجام می‌گیرد. به این دلیل که پرورش دام سنگین هزینه بیشتری نسبت به پرورش دام سنگین دارد. بدیهی است قیمت پایین‌‌تر دام سبک نسبت به دام سنگین نیز در این انتخاب تأثیر دارد.

صادرات دام زنده، به شرط تعادل بازار داخل و به منظور کنترل قیمت‌ها و پیشگیری از قاچاق دامی، بر اساسی مقرراتی خاص و سخت‌‌‌گیرانه و با مجوز سازمان دامپزشکی کشور قابل انجام است. البته در مقاطعی که در بازار داخل کمبود باشد، صادرات دام زنده و حتی گوشت ممنوع اعلام می‌شود.

در مقاطعی که در کشور مازاد تولید دام وجود داشته باشد، مجوز صادرات دام زنده اعلام می‌شود. امروزه، بر اثر بروز خشکسالی، دامداران با مشکل کمبود علوفه روبرو هستند و اغلب امکان نگهداری از دام‌‌های مازاد خود را ندارند. در چنین شرایطی، وزارت جهاد کشاورزی به شرط اخذ مجوز از سازمان دامپزشکی کشور، به دامدارن اجازه صادرات دام زنده را می‌دهد.

صادرات دام زنده، به ویژه دام سبک، چالش‌‌های بسیاری به همراه دارد. از مهم‌‌ترین این چالش‌ها حفظ سلامت دام تا زمان رسیدن به مقصد است. باید بهترین شرایط حمل و نقل را برای دام‌‌ها فراهم کرد. برای حمل دام‌‌های سبک و سنگین استاندارهای خاصی تبیین شده است. تغذیه نامناسب، راحت نبودن، استرس و خستگی حین حمل و نقل می‌‌تواند موجب بیماری دام زنده شود.

مدیریت و کنترل صادرات دام زنده کشور برعهده کمیته‌ای متشکل از سازمان دامپزشکی کشور، معاونت امور تولیدات دامی، معاونت توسعه بازرگانی، سازمان امور عشایر کشور و تشکل‌های مربوطه پایش، مدیریت و کنترل صادرات است. این کمیته در دفتر توسعه صادرات مستقر می‌‌‌باشد.

کمیته مذکور پس از پایش بازار محصولات پروتئینی کشور و تهیه گزارش وضعیت آن، در صورت صلاحدید، نسبت به اعمال تغییرات در سیاست صادرات دام زنده اقدام می‌‌‌نماید.

سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها ملکف شده‌‌اند با محوریت معاونت امور تولیدات دامی هر سه ماه یک‌بار (طبق آخرین بخشنامه مورخ 23/5/1401) تعداد دام مازاد هر استان را مشخص و از طریق سامانه‌ای که برای این توسط وزارت جهاد کشاورزی طراحی شده است اعلام نمایند. بدین ترتیب، نتایج این پایش به دبیرخانه شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی ارسال می‌شود.

طبق این دستورالعمل صادرات دام زنده، دام سبک صادراتی باید حداقل 40 کیلو و دام سنگین حداقل 400 کیلو وزن داشته باشد.

اخذ مجوز سازمان دامپزشکی کشور و سازمان دامپزشکی کشور مقصد از ضروریات صادرات دام است. صادرات دام زنده به صورت زمینی و از طریق گمرکات مرزی انجام می‌‌‌شود.

صادرات دام زنده از آنجا که با بهداشت و سلامت سروکار دارد، فرآیندی حساس و تخصصی است. گروه بازرگانی و گمرکی پرشین تجارت ونداد ضمن اعلام آمادگی برای ارائه مشاوره و خدمات در خصوص صادرات دام زنده از گمرکات مرزی، در زیر نظر شما را به این پروسه جلب می‌کند:

1. متقاضی صادرات دام زنده درخواست خود را همراه با مستندات به سازمان جهاد کشاورزی استان ارائه می‌دهد. پس از صدور تاییدیه فنی توسط سازمان (رعایت سقف مجاز طبق نظر معاونت امور تولیدات دامی و سازمان امور عشایر کشور کنترل می‌شود)، به منظور صدور گواهی بهداشتی و قرنطینه‌ای، مجوز صادرات برای صادرکنندگان دارای اهلیت به اداره دامپزشکی استان ارسال می‌شود.
2. سازمان جهاد کشاورزی استان، به منظور ایجاد هماهنگی و اطمینان از طی شدن مراحل اخذ مجوز، لیست نهایی متقاضیان دارای اهلیت صادرات دام زنده را برای تایید سیستمی در سامانه EPL گمرک به دفتر توسعه صادرات ارسال می‌نماید.
3. گواهی بهداشتی و پلاک‌کوبی‌ دام‌ها در محل تعیین شده در همان استان توسط اداره دامپزشکی استان صادر می‌‌‌شود. سپس دام‌های پلاک‌ خورده در گمرک مبدا دام (استان مبدا) اظهار می‌‌‌شوند، و با رعایت دقیق الزامات فنی سازمان دامپزشکی و همراهی مامور بدرقه سازمان دامپزشکی، جهت صادرات به گمرک مرز خروجی حمل می‌شوند.
4. تایید نهایی سیستمی در سامانه EPL گمرک برعهده معاونت توسعه بازرگانی (دفتر توسعه صادرات) است. بدین ترتیب، امکان کنترل سقف کلی دام‌های قابل صدور در سطح کشور وجود خواهد داشت.
5. صادرکننده دام موظف است کلیه پروتکل‌های اعلامی سازمان دامپزشکی کشور و معاونت امور تولیدات دامی (شامل الزامات بهداشتی و ضوابط قرنطینه‌ای و همچنین رعایت سن، جنس و نژاد) را رعایت نماید.
6. لازم به ذکر است که حمل‌ونقل دام‌‌های صادراتی، پرداخت عوارض صادراتی و همچنین رفع تعهد ارزی برعهده صادرکننده خواهد بود.
7. مسئولیت نظارت بر خرید دام توسط صادرکننده برعهده سازمان‌های جهاد کشاورزی می‌باشد.
8. اداره دامپزشکی استان‌ مسئول نظارت بر قرنطینه دام‌های صادراتی و صدور گواهی قرنطینه و پلاک‌کوبی و حمل دام است.
9. مسئولیت تاییدیه فنی صادرات تلیسه آبستن هلشتاین با معاونت امور تولیدات دامی (مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی) می‌‌باشد.