استاندارد حلال

همانگونه كه اسلام برای اداره زندگی اجتماعی انسان در حوزه سیاسی و اقتصادی و اعتقادی دارای برنامه است در حوزه فردی نیز برنامه های متعددی را تبیین كرده كه آن رعایت معیار “حلال” در همه زمینه ها است.

حلال، یك واژة عربی است و”به چیزی كه مجاز است و چیزی كه پذیرفته است گفته می شود” و به عبارتی، چیزی كه برای مسلمانان مجاز است.

حلال به عنوان یك استاندارد جهانی، معیاری از كیفیت غذای سالم و بهداشتی در جهان، عاملی برای توسعه مبادلات محصولات و صنایع غذایی در بین كشورهای اسلامی و غیر اسلامی است. رعایت استانداردهای حلال به ویژه برای واردات محصولات به كشورهای اسلامی و مصرف جوامع مسلمان در كشورهای غیر اسلامی ضروری است، لذا در این راه، وظیفه حكومت های اسلامی است كه با تدوین استانداردهای لازم، توسعه این نوع از تجارت را هموار كنند كه این موضوع نیازمند، تدوین دستورالعمل های اختصاصی، آئین نامه ها و دستورهای شفاف خواهد بود.

*  ضرورت تدوین استانداردجهانی حلال چیست ؟

در سال 1997 برای اولین بار در سطح بین المللی استاندارد غذای حلال مطرح و در سال 2004 استاندارد غذای حلال تدوین شد كه متأسفانه در استانداردهای حلال تهیه شده در سطح بین المللی، قوانین شریعت اسلام براساس مشتركات مذاهب نبود. به طور مثال تدوین استاندارد كدكس بین المللی “راهنمای كلی برای استفاده از عنوان حلال” براساس راهنمای دپارتمان توسعه اسلامی مالزی كه تنها براساس مذهب شافعی بوده تهیه شده است. لذا تدوین استاندارد جامع كه براساس مشتركات تمام مذاهب می باشد، ضروری است.

*  حوزه‌های محصولات حلال شامل چه بخشهایی است ؟

حوزه صنعت حلال به دو بخش محصولات و خدمات تقسیم می شود. بخش محصولات خود به دو زیربخش مواد غذایی و غیرغذا كه شامل مواد آرایشی و دارویی، چرم و غیره و خدمات شامل بانكداری، توریسم، رسانه و سرگرمی می شود.

اگرچه هم اكنون فقط استاندارد غذای حلال توسط OIC/SMIIC (سازمان همكاری اسلامی/موسسه استانداردها و اندازه شناسی كشورهای اسلامی) در اكتبر ???? در استانبول تركیه تدوین شده است، ولی این سازمان مبادرت به تهیه پیش نویس سایر استانداردها برای پاسخ به تقاضای بازار جهانی در تحقق استانداردهای جهانی حلال و تجارت محصولات حلال كرده است.

*  سازمان ملی استاندارد ایران در این زمینه چه اقداماتی داشته است؟
استاندارد ملی ایران با موضوع غذای حلال – راهنمای عمومی به شماره ISIRI12000 در مهر ماه سال 1388 به منظور گنجاندن مولفه شرعی در استاندارد فرآورده های غذایی تدوین و مورد تصویب قرار گرفت.

هدف از تدوین این استاندارد تعیین الزامات و ویژگی های پایه برای انطباق مواد اولیه و فرآورده های غذایی، در هر مرحله از زنجیره غذایی با احكام و قوانین اسلام، منطبق با الزامات مذهب فقه جعفری علیه السلام است.

*  تاكنون چند استاندارد ملی و بین المللی در زمینه غذای حلال تدوین شده است؟
علاوه بر تدوین استاندارد ملی ایران به شماره 12000: غذای حلال – راهنمای عمومی هم چنین 3  استاندارد ملی در خصوص حلال به شرح ذیل تدوین شده است:

استاندارد ملی ایران به شماره 19116، سال 1394: راهنما برای نهاد تائید صلاحیت – تائید كننده صلاحیت نهادهای گواهی كننده حلال
استاندارد ملی ایران به شماره 19529، سال 1394: راهنما برای نهادهای گواهی كننده حلال
استاندارد ملی ایران به شماره 19933، سال 1394: گردشگری حلال – الزامات

و هم چنین 3  استاندارد بین المللی در زمینه غذای حلال تدوین شده است:
1- OIC/SMIIC 1: 2017, GENERAL REQUIREMENT FOR HALAL FOOD
غذای حلال – راهنمای عمومی
2- OIC/SMIIC 2: 2017, REQUIREMENTSFOR BODIES PROVIDING HALAL CERTIFICATION
الزامات برای  نهادهای گواهی كننده حلال
3- OIC/SMIIC 3: 2017, REQUIREMENTS FOR THE HALAL ACCREDITATION BODy ACCREDITING HALAL CONFORM?TY ASSESSMENT BOD?ES
الزامات تایید كننده صلاحیت نهادهای گواهی كننده حلال

برای اطلاع از ” گواهينامه حلالHALAL چيست؟ ” کلیک کنید.

استاندارد ملی ایران به شماره 19116، سال 1394: راهنما برای نهاد تائید صلاحیت – تائید كننده صلاحیت نهادهای گواهی كننده حلال كه برگردان از استاندارد بین المللی OIC/SMIIC 3: 2017, REQUIREMENTS FOR THE HALAL ACCREDITATION BODy ACCREDITING HALAL CONFORM?TY ASSESSMENT BOD?ES است و هدف از تدوین این استاندارد تعیین روش­های اجرایی و راهنمای كلی برای نهادهای تائید صلاحیت حلال است كه به ارزیابی و تائید صلاحیت نهادهای گواهی كننده حلال می‌پردازند.

استاندارد ملی ایران به شماره 19529، سال 1394: راهنما برای نهادهای گواهی كننده حلال كه برگردان از استاندارد بین المللی OIC/SMIIC 2: 2017, REQUIREMENTSFOR BODIES PROVIDING HALAL CERTIFICATION  می باشد و هدف از تدوین این استاندارد، تعیین قوانین و الزاماتی است كه نهاد­های گواهی كننده حلال باید برآورده نموده و برای اجرای فعالیت­های گواهی كردن حلال مشخص نمایند.
استاندارد ملی ایران به شماره 19933، سال 1394: گردشگری حلال – الزامات كه هدف از تدوین این استاندارد، تعیین الزامات و ویژگی های پایه برای گردشگری حلال، منطبق بر آموزه های شریعت مقدس اسلام و الگوهای كاركردی و فعالیتی آن در هر مرحله از روند گردشگری برطبق تعاریف و كلیات مطرح شده در این استاندارد می باشد به نحوی كه فرآیند و فعالیت مربوط منطبق با احكام و قوانین اسلام، منطبق با الزامات مذهب مبین فقه جعفری (علیه السلام) و نظریات فقهی علمای جهان اسلام می باشد.

*  هدف از اجرای استانداردهای حلال چیست؟

دستیابی به یكنواختی و اندازه گیری آزمون آزمایشگاهی و ایجاد طرح های تایید صلاحیت به منظور تسریع تبادل مواد كالاهای تولیدی در جهان اسلام .

*   ارزش اقتصادی بازار حلال چه میزان است ؟

مسلمانان با جمعیتی معادل 1650 میلیون نفر حدود 23% جمعیت جهان را در سال 2012 تشكیل

می دادند كه این رقم در سال 2014 بیش از 1700 میلیون نفر می شود و براساس تحقیقات انجام شده با 220 میلیون نفر حدود 4/26% جمعیت جهان را در سال 2030 تشكیل خواهند داد.
بازار غذا با ارزش نزدیك به 1300 میلیارد دلار به تنهایی تقریبا 65 درصد از كل ارزش بازار بخش غذا و شیوه زندگی حلال را تشكیل می دهد و به همین دلیل بازار بخش غذا، مركز توجه تجارت حلال می باشد. بازار لباس و مد 266 میلیارد دلار، بازار توریسم 140 میلیارد دلار، بازار رسانه و سرگرمی 185 میلیارد دلار، بازار لوازم آرایشی و مراقبت شخصی 46 میلیارد دلار ، كه این موضوع باعث رقابت شدید بین كشورهای مسلمان و غیر مسلمان در جهان شده است.
پیش بینی تجارت غذای حلال برای سال 2019 نشانگر بازار غذا با ارزشی نزدیك به 2537 میلیارد دلار معادل 1/49% افزایش است.

*  ضرورت افزایش سطح نقش آفرینی ایران در استاندارد حلال جهان به چه میزان است؟

سازمان ملی استاندارد ایران در راستای انجام وظایف خود از اواخر دهه 80 به شكلی منسجم در تدوین استانداردهای حلال و ایجاد ساختار انطباق در سطح ملی و به­ویژه در سطح كشورهای عضو سازمان همكاری­های اسلامی (OIC) مشاركت نموده تا ضمن تضمین حقوق اولیه هموطنان مسلمان در سطح كشور بتواند از این حقوق بر پایه فقه امام جعفر صادق (علیه السلام) در سطح بین المللی با هدایت فقهی حضرت آیت الله عالمی نماینده محترم ولی فقیه در وزارت جهاد كشاورزی در تدوین استاندارد غذای حلال و ارائه بیش از 120 پیشنهاد به سازمان همكاری­های اسلامی (OIC) و توفیق انطباق این استاندارد با فقه جعفری به میزان بیش از 95% – (2009) دفاع نماید.

از مجموع 33 كشور اسلامی تنها 13 كشور عضو هیات مدیره موسسه استانداردسازی و اندازه شناسی كشورهای اسلامی (SMIIC) هستند كه ایران نیز عضو هیات مدیره این موسسه است.
 
*  همكاری و همراهی سایر دستگاه های مرتبط در خصوص استاندارد حلال ایران به چه صورت است؟

در خصوص صدور پروانه كاربرد نشان حلال با همكاری نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد كشاورزی دستورالعمل صدور، تجدید، تعلیق، رفع تعلیق و ابطال پروانه كاربرد نشان حلال تصویب و منجر به صدور پروانه نشان حلال در سطح كشور شد.

در اجرای تصویب نامه هیات وزیران و تشكیل شورای سیاستگذاری و راهبری تجارت كالاها و خدمات كه با ریاست وزیر صنعت، معدن و تجارت ، دبیری رییس سازمان ملی استاندارد ایران و  همكاری و همراهی سایر دستگاه های مرتبط از جمله نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد كشاورزی، وزیر جهاد كشاورزی، وزیر امور خارجه، وزیر امور اقتصادی و دارایی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، رییس سازمان برنامه و بودجه كشور، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، معاون علمی و فناوری رییس جمهور، رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی ج.ا. ایران،  اقدام به تشكیل كمیته های تخصصی استاندارد سازی، فقهی، تجارت، دانش و فن آوری های مرتبط با كالاها و خدمات حلال و تهیه و تصویب دستورالعمل اجرایی و آئین كار اجرایی كمیته های تخصصی شد كه تمامی اقدامات كلان و سیاست گذاری در حوزه حلال كشور در این شورا مورد بحث و تبادل نظر قرار می گیرد.

*   استاندارد حلال در آینده چه تاثیری در صنعت و اقتصاد كشور ما خواهد داشت؟
برنامه ای حساب شده برای تولید و صادرات فرآورده های حلال كشور و ایجاد زیرساخت كیفی ملی تضمین حلیت محصولات تولیدی به ویژه مواد غذایی برای امت شریف كشور می تواند جمهوری اسلامی ایران را به یكی از مراكز اصلی تولید محصولات حلال به ویژه مواد غذایی با كیفیت برتر تبدیل نموده و مسیر حركت صادرات صنایع حلال كشور را برای سالهای آتی مشخص نماید.

بطوریكه ایران رتبه نخست تجارت حلال تا سال 1414 را در سطح كشورهای منطقه و قرار گرفتن در بین 5 كشور اول عضو سازمان همكاری­های اسلامی (OIC) را كسب كند.
امید است با اجرای فعالیت های استانداردهای حلال كشور جمهوری اسلامی ایران بتواند سهم قابل توجهی از این تجارت را از طریق صادرات غیرنفتی به خود اختصاص دهد.