حق العمل كارگمركی ( Customs Broker) به شخص اعم از حقیقی یا حقوقی اطلاق می شود كه تشریفات گمركی متعلق به شخص دیگری را به وكالت از طرف وی درگمرك انجام دهد.
وفق مفاد آئین نامه اجرایی قانون امور گمركی مصوب هیچ شخصی بعنوان حق العمل كاردرگمرك پذیرفته نمی شود مگراینكه پروانه مخصوص آن را از گمرك تحصیل نموده باشد. پروانه حق العمل كاری در گمرك به اشخاصی داده می شود كه دارای كارت بازرگانی بوده وحائز شرایط خاص وپذیرفته شدن درآزمون مربوطه سالیانه گمرك می باشند. مدت اعتبارپروانه حق العمل كاری یكسال از تاریخ صدور بوده و وفق شرایطی قابل تمدید برای سال های بعد نیز می باشد. به استناد پروانه حق العمل كاری كارتی تحت عنوان كارت حق العمل كاری از طرف گمرك ایران صادر می گردد. كارت حق العمل كاری همانند كارت بازرگانی به قطع جیبی بوده و علاوه بردارا بودن عنوان كارت حق العمل كاری و نام گمرك صادر كننده، شماره كارت بازرگانی ،شماره پرونده، مدت اعتبار، نام دارنده كارت (اگربنام شركت باشد نام شركت و نام مدیریت آن ) و با دارا بودن عكس دارنده كارت و ممهور به مهر دفترواردات گمرك ایران و مهر و امضاء مدیركل دفتر مزبور می باشد و صفحه بعدی آن تمدیدهای سالیانه تاچهارسال وجود دارد. لذا هركارت حق العمل كاری اعتباری 5 ساله داشته و پس از انقضاء سال اول برای چهار سال بعد بطور سالیانه و رعایت شرایط خاص و موافقت گمرك قابلتمدید می باشد وپس از5 سال كارت حق العمل كاری بایستی تعویض وكارت جدیدی جایگزین آن شود.
حق‌العمل‌كار كسی است كه به اسم خود ولی به حساب و دستور دیگری معلاملاتی را كرده و در مقابل اجرتی دریافت می‌دارد. حق‌العمل‌كاری با وكالت و نمایندگی فرق دارد زیرا در وكالت و نمایندگی نماینده یا وكیل به نام موكل یا آمر خود عمل می‌كند ولی در حق‌العمل‌كاری اغلب حق‌العمل‌كار نام آمر را كتمان می‌كند و حتی طرف معامله نمی‌داند كه معامله برای كیست و فقط حق‌العمل‌كار را در مقابل خو می‌شناسد.
حق‌العمل‌كار و دلال هر دو واسطه انجام معلاملات می‌باشند منتهی بین عمل دلال و حق‌العمل‌كار فرق بسیار موجود است. دلال جز معرفی طرفین معامله به یكدیكر وظیفه‌ای ندارد و جز بااجازه مخصوص نمی‌تواند نمایندگی یكی از طرفین را عهده دار باشد یا انكه طرف معامله قرار بگیرد و دلال هیچگونه تعهدی نسب به اجرای معامله ندارد. و همچنین حسن انجام تعهدات طرفین. با انجام معامله عمل دلال پایان میابد در صورتی كه حق‌العمل‌كار طرف معامله بوده و مسئول انجام تعداتی می‌باشد كه بنام خود تقبل كرده‌است.
در مقابل آمر نیز مسئول است كه حاصل معامله را به او واگذار كند. حق العل كار دو تعهد مستقیم دارد یكی نسبت به طرف مقابل معامله و دیگر مقابل آمركه باید انجام معامله را به اطلاع او برساند و حاصل معامله را در اختیار او بگذارد. حق‌العمل‌كار فوایدی نیز دارد از جمله اینكه تاجر خارجی كه به وضع محل در كشورهای دیگر آشنایی ندارد می‌تواند به این ترتیب معاملات خود را بوسیله تاجری كه در محل مستقر است و بصیرت كافی دارد انجام دهد.
وظایف حق‌العمل‌كار عبارت است از:
- انجام دستورهای آمر
- انجام معامله بنام خود
- دینفع نبودن درمعامله
- اطلاع به آمر
- وكالت وامانت
- بیمه اجناس
- منافع معامله
- معاملات اعتباری
دستورهای آمر بر دو نوع است یكی دستورهای آمرانه و اجباری و دیگری دستورهای اختیاری حق‌العمل‌كار باید آمر را از جریان اقدامات خود آگاه كند زیرا قیمت اجناس همیشه ثابت نیست وممكن است ترقی یا تنزیل نماید و در مواردی كه قیمت جنس ترقی نماید اگر حق‌العمل‌كار قورا معامله را اطلاع نداده باشد وسوسه خواهد شد كه معامله را برای خود نگاه دارد در صورتیكه اگر انجام معامله را فورا اطلاع دهد دیگر نمی‌تواند معامله را برای خود نگاه دارد. حق‌العمل‌كار نمی‌تواند شخصا طرف معامله قرارگیرد. حق‌العمل‌كار موظف به بیمه نمودن اجناس معامله نیست مگر اینكه آمر دستور داده باشد. در مواردی كه كالای فاسد شدنی باشد حق‌العمل‌كار نباید منتطر دستور صریح آمر بشود زیرا در اینصورت كالا از بین می‌رود و خسارت غیرقابل جبرانی به آمر وارد می‌شود
لطفا در مورد این مطلب نظر دهید