بانك مركزی اصلاحیه دستورالعمل كارت اعتباری را ابلاغ كرد : بانك مركزی دستورالعمل جدید كارت اعتباری مرابحه را ابلاغ كرد. این دستورالعمل حاوی بازخوردهای صاحب‌نظران بانكی با هدف تسهیل استفاده از كارتهای اعتباری، رفع برخی ابهامات و انطباق هرچه بیشتر آن با شرایط و مقتضیات روز كشور و تحریك تقاضا است. صدور كارت اعتباری سه‌گانه یكی از ابزارهای جدید بانك مركزی برای خروج از ركود است كه از اول مهر ماه امسال (تا 11 روز دیگر) اجرایی می‌شود. كارتهای اعتباری جدید به‌منظور راه‌اندازی «خرید نسیه» پیش بینی شده و قرار است جایگزین تسهیلات خرد برای خرید كالا و خدمات شود.
طبق اظهارات مقامات بانك مركزی، این كارت‌ها در قالب سه طرح «برنزی»، «نقره ای» و «طلایی» و به ترتیب با اعتبار 10، 30 و 50 میلیون تومان ارائه می‌شود. البته در استفاده از این ابزار، رویكرد متولیان نظام پولی و مالی كشور این است كه به دستاورد كاهش تورم خدشه‌ای وارد نشود. مسوولان بانك مركزی امیدوارند با صدور این كارت‌ها كه قرار است در اختیار عموم مردم قرار گیرد، ضمن ایجاد رقابت در بازار پول، مشكل تامین مالی برای خرید كالا یا انجام خدمات برای مردم نیز مرتفع شود. با توجه به این رویكرد، كمیسیون مقررات و نظارت موسسات اعتباری بانك مركزی، «اصلاحیه دستورالعمل كارت اعتباری» را كه پیش از این تحت عنوان «دستورالعمل كارت اعتباری مرابحه» در 38 ماده و 5 تبصره به شبكه بانكی كشور ابلاغ شده بود، بر اساس بازخوردهای دریافتی از بانك‌ها، موسسات اعتباری، كارشناسان و صاحب‌نظران حوزه بانكی، فناوری و اعتباری مورد تصویب قرار داده است. هدف از این بازنگری، تسهیل استفاده از كارتهای اعتباری توسط متقاضیان تسهیلات از شبكه بانكی كشور و نیز رفع برخی ابهامات و انطباق هرچه بیشتر آن با شرایط و مقتضیات روز كشور از یكسو و اهداف و برنامه‌های دولت در زمینه تحریك تقاضا و افزایش رفاه خانوارها از سوی دیگر است.
برخی تحلیل‌های كارشناسی حاكی از این بود كه كارتهای اعتباری گرچه برپایه منطق صحیحی طراحی شده، اما رویكردهای اجرایی مطرح شده درخصوص آن با نقاط ضعف همراه است. برخی از كارشناسان این نقاط ضعف را در حوزه‌هایی چون اعتبارسنجی، مدیریت جریان وجوه پس از صدور كارت‌ها، سقف‌های تسهیلاتی، نرخ سود ثابت، بازار سایه و… ارزیابی می‌كردند. به همین دلیل پیشنهاد آنها این بود كه در عرضه كارت‌ها ملاحظات پولی و اعتبارسنجی لحاظ شود. از سوی دیگر، به اعتقاد آنها بهتر است پیش از اجرای عمومی طرح، كارتهای اعتباری ابتدا به‌صورت پایلوت بین جامعه هدف خاص به‌منظور كاهش ریسك نكول، همچنین امكان نظارت بیشتر به منظور مدیریت جریان نقدینگی ایجاد شده به سمت تحریك تقاضا توزیع شود.
برای دریافت اطلاعات پیرامون واردات کالا و ترخیص کالا کلیک کنید.
حال در شرایطی كه 11 روز دیگر طرح توزیع كارتهای اعتباری چندمنظوره كلید می‌خورد، بانك مركزی دستورالعمل جدید كارت اعتباری مرابحه را ابلاغ كرد. بر اساس «اصلاحیه دستورالعمل كارت اعتباری» چهار تغییر در دستورالعمل جدید اعمال شده است كه شامل موارد زیر است:
1- ایجاد امكان بازپرداخت تسهیلات دریافتی با كارت اعتباری مرابحه به‌صورت نسیه اقساطی با اقساط حداقل 12 تا حداكثر 36 ماه؛ علاوه بر نسیه دفعی. 2- الزام به تخفیف حداقل 90 درصد سود مستتر در قسط/ اقساط زود پرداخت (متناسب با مدت باقیمانده تا سررسید قسط/ اقساط پرداخت‌شده)، در صورت بازپرداخت تمام یا بخشی از تسهیلات كارت اعتباری از سوی مشتری پیش از سررسید.
3- عدم دریافت سود از مشتری در صورت توافق موسسه اعتباری و پذیرنده كارت، مبنی بر پرداخت مطالبات پذیرنده از سوی موسسه اعتباری (ناشی از استفاده مشتری از كارت اعتباری) در پایان دوره تنفس، مشروط به اینكه مشتری بدهی خود را تا پایان دوره تنفس پرداخت كند. 4- ایجاد امكان واریز وجه به كارت اعتباری از سوی مشتری، به منظور افزایش مبلغ قابل پرداخت در خریدهای با مبالغ بیش از سقف‌های تعیین‌شده با استفاده از كارت اعتباری.
بیشتر بدانید :
لزوم ساماندهی فعالیت فروشگاه های آزاد در مبادی مرزی و فرودگاه های كشور
الزامات ناظر بر قرارداد
مطابق این دستورالعمل، صدور كارت اعتباری صرفا بر مبنای قرارداد كارت اعتباری بین موسسه اعتباری و مشتری مجاز است. موسسه اعتباری نیز مكلف است حداقل موارد زیر را در قرارداد كارت اعتباری درج كند كه شامل سقف اعتبار، نوع تسهیلات اعطایی (نسیه دفعی یا نسیه اقساطی) و سررسید/ سررسیدهای آن، نحوه تعیین و محاسبه سود تسهیلات مرابحه، مدت اعتبار كارت، دوره و نحوه بازپرداخت تسهیلات، دوره تنفس، نرخ و روش محاسبه وجه التزام تادیه دین، نوع و میزان وثایق، زمان بندی و روش‌های ارسال صورت حساب، روش اطلاع رسانی موسسه اعتباری به مشتری در مواقع لزوم، الزام دارنده كارت مبنی بر اعلام عدم دریافت صورتحساب حداكثر ظرف مدت سه روز كاری پس از پایان هر دوره زمانی یك ماهه، نحوه و مهلت اعتراض به‌صورتحساب، چگونگی و زمان رسیدگی به اعتراض واصله، ضوابط مربوط به نگهداری، استفاده و صدور كارت المثنی در صورت فقدان یا سرقت كارت اعتباری، ضوابط مربوط به انسداد و ابطال كارت اعتباری می‌شود.
نحوه صدور و تمدید كارت
از سوی دیگر، در مورد الزامات ناظر بر صدور و تمدید كارت اعتباری بر این موضوع تاكید شده كه موسسه اعتباری مكلف است قبل از صدور یا تمدید كارت اعتباری، وضعیت بدهی غیرجاری و چك برگشتی مشتری را از بانك مركزی استعلام و حسب ضوابط ابلاغی از سوی بانك مركزی، نسبت به صدور یا تمدید كارت اعتباری اقدام كند. مطابق دستورالعمل بانك مركزی، چنانچه پس از تاریخ انقضای كارت اعتباری، مشتری مجددا درخواست اخذ كارت اعتباری كند، اعتبار كارت اعتباری جدید بدون در نظر گرفتن بدهی مشتری بابت كارت قبلی و بر اساس ضوابط مربوط تعیین می‌شود؛ ولی مانده كارت اعتباری جدید معادل مابه التفاوت مبلغ اعتبار كارت اعتباری جدید و مانده بدهی مشتری بابت اصل تسهیلات اعطایی از محل كارت قبلی است. كارت اعتباری دارای ویژگی گردان است؛ به این معنی كه تا تاریخ انقضا، همواره به میزان مابه التفاوت مبلغ سقف اعتبار و اصل تسهیلات تسویه نشده از سوی مشتری، دارای اعتبار است. مانده اعتبار كارت اعتباری صرفا برای اعطای تسهیلات در قالب مرابحه قابل استفاده بوده و تراكنش‌های مالی دیگر نظیر برداشت وجه، انتقال وجه و برداشت كارمزد از كارت مزبور مجاز نیست، البته واریز وجه به كارت اعتباری از ممنوعیت این ماده مستثنی است؛ در این صورت، اولویت مصرف موجودی كارت اعتباری برای خرید اموال و خدمات با وجوه واریزی است. در صورتی كه مشتری بابت استفاده از كارت اعتباری به موسسه اعتباری دارای بدهی باشد، موسسه اعتباری می‌تواند وجوه واریزی را برای تسویه بدهی وی برداشت كند. همچنین مطابق این دستورالعمل موسسه اعتباری می‌تواند حسب درخواست مشتری، مدت اعتباری كارت اعتباری را بر اساس ضوابط و مقررات جاری تمدید كند. در این صورت، موسسه اعتباری موظف است پیش از تمدید، نسبت به اعتبارسنجی مشتری، تمدید مدت قرارداد، ارزیابی مجدد وثایق و… اقدام كند. تمدید مدت اعتبار كارت اعتباری صرفا در صورتی مجاز است كه درخواست تمدید قبل از تاریخ انقضای كارت اعتباری از سوی مشتری به موسسه اعتباری ارائه شده باشد.
الزامات ناظر بر تسهیلات كارت اعتباری
مطابق بخشنامه بانك مركزی، مجموع بدهی مشتری بابت خریدهای انجام شده طی دوره در قالب یك فقره تسهیلات، به‌صورت نسیه دفعی یا اقساطی به مشتری اعطا می‌شود. سررسید تسهیلات نسیه دفعی به تشخیص موسسه اعتباری و به دو صورت؛ الف)حداكثر تا پایان دوره تنفس و ب)حداكثر 12ماه پس از پایان دوره تنفس است، اما مهلت بازپرداخت نسیه اقساطی به تشخیص موسسه اعتباری، حداقل 12 ماه و حداكثر 36 ماه پس از پایان دوره تنفس تعیین شده است. سود تسهیلات نسیه دفعی و اقساطی بر اساس نرخ سود عقود غیرمشاركتی مصوب شورای پول و اعتبار در زمان استفاده از كارت اعتباری و بر مبنای دوره زمانی از تاریخ/ تاریخ‌های استفاده تا سررسید قسط/ اقساط تسهیلات اعطایی محاسبه می‌شود. در هر حال نرخ موثر سود محاسبه شده نباید از نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار برای عقود غیرمشاركتی بیشتر شود. اولویت تسویه تمام یا بخشی از بدهی مشتری بابت صورت حساب‌های مختلف، در صورت عدم تعیین توسط وی، با صورت حساب‌هایی است كه زودتر صادر شده است، در صورتی كه سررسید تسهیلات اعطایی از طریق كارت اعتباری فراتر از تاریخ انقضای كارت اعتباری باشد، مهلت بازپرداخت تسهیلات مزبور در چارچوب ضوابط و مقررات جاری، پس از تاریخ انقضای كارت اعتباری ادامه می‌یابد. در این بخشنامه همچنین پیش بینی شده كه چنانچه مشتری به تعهدات خویش در قبال موسسه اعتباری مبنی بر بازپرداخت تمام یا بخشی از تسهیلات در سررسید/ سررسیدهای مقرر عمل نكند، موسسه اعتباری مبلغی را تحت عنوان وجه التزام تاخیر تادیه دین، بر اساس ضوابط و مقررات ابلاغی از سوی بانك مركزی، متناسب با مبلغ و مدت تاخیر مستند به قرارداد مطالبه می‌كند.
الزامات صورتحساب كارت
مطابق این دستور العمل الزاماتی در راستای نظارت بر صورتحساب كارتهای اعتباری در نظر گرفته شده است كه در این خصوص می‌توان به «مشخصات مشتری، سقف اعتبار، دوره زمانی صورت حساب، مجموع مبالغ اعتبار استفاده شده و جزئیات آن به تفكیك تاریخ در دوره زمانی یك ماهه، نرخ و میزان سود تسهیلات اعطایی تا زمان سررسید، مانده كارت در ابتدا و انتهای دوره، دوره تنفس، مهلت اعتراض، نحوه بازپرداخت مبلغ صورت حساب و مانده بدهی مشتری بابت صورت حساب‌های قبلی» اشاره كرد. همچنین براساس این دستورالعمل موسسات اعتباری موظف شده‌اند تا صورت حساب را در پایان دوره یك ماهه و به روش توافق شده برای مشتری ارسال كنند. اولین صورت حساب یك ماه پس از تاریخ صدور كارت اعتباری ارسال می‌شود. در صورت تاخیر در ارسال صورت حساب توسط موسسه اعتباری، مدت تاخیر به دوره تنفس افزوده خواهد شد. از سوی دیگر، اطلاعات مربوط به‌صورت حساب‌های صادر شده باید مطابق با رویه اعلامی از سوی اداره نظام‌های پرداخت بانك مركزی به سامانه «مكنا» ارسال شود.
انسداد و ابطال كارت اعتباری
چنانچه مطالبات موسسه اعتباری ظرف مدت دوماه از سررسید وصل نشود، موسسه اعتباری موظف است كارت اعتباری را مسدود كند و امكان استفاده از مانده كارت را به حالت تعلیق درآورد. موسسه اعتباری مكلف است مراتب را به روش توافق شده به مشتریان اعلام كند. در صورتی كه حداكثر ظرف مدت 6 ماه پس از سررسید، مطالبات موسسه اعتباری وصول نشود، موسسه اعتباری ملزم به ابطال آن است. همچنین در صورت موافقت موسسه اعتباری با درخواست مشتری مبنی بر رفع انسداد یا اعطای مجدد كارت اعتباری ابطال شده به دلیل عدم ایفای تعهدات از جانب مشتری، رفع انسداد، شارژ یا اعطای مجدد كارت اعتباری، پس از بازپرداخت كامل دیون سررسید شده مشتری، منوط به سپری شدن دوماه در مورد كارت اعتباری مسدودی و یك سال در مورد كارت اعتباری ابطال شده است.
از سوی دیگر، سایر الزامات در این باره حاكی از آن است كه حداقل استانداردها و مشخصات فنی و امنیتی كارت اعتباری مطابق با ضوابط ابلاغی از سوی اداره نظام‌های پرداخت بانك مركزی است. همچنین موسسه اعتباری می‌تواند وفق ضوابط ابلاغی از سوی بانك مركزی، مبالغی را تحت عنوان «كارمزد صدور كارت اعتباری و اعتبارسنجی مشتری» و «آبونمان سالانه كارت اعتباری» از مشتری و «كارمزد بهره برداری از كارت اعتباری» از پذیرنده كارت مطالبه كند. مطالبه هرگونه وجه دیگری از مشتری به استثنای موارد مذكور در این دستورالعمل، تحت هر عنوان ممنوع است. چنانچه طبق توافق موسسه اعتباری و پذیرنده كارت، پرداخت مطالبات پذیرنده ناشی از استفاده مشتری از كارت اعتباری در پایان دوره تنفس انجام پذیرد، مشروط به اینكه مشتری بدهی خود را تا پایان دوره تنفس پرداخت كند، موسسه اعتباری بابت استفاده از كارت اعتباری، مجاز به دریافت سود نیست. درخصوص كارتهای اعتباری كه قبل از لازم الاجرا شدن این دستورالعمل صادرشده و در اختیار مشتریان قرار گرفته است، موسسه اعتباری مكلف است تا تاریخ انقضای كارت مزبور، مطابق با مفاد قرارداد فی مابین و ضوابط قبلی اقدام كند.
مطابق بخشنامه بانك مركزی، با توجه به ظرفیت بالای عقد مرابحه و كارتهای اعتباری مبتنی بر این عقد كه اعطای تسهیلات برای تامین طیف وسیعی از كالاها و خدمات مورد نیاز آحاد جامعه را شامل می‌شود، قرار است این كارت‌ها به تدریج جایگزین تسهیلات متنوع خرد فعلی شبكه بانكی كشور در زمینه‌های مختلف شود. در واقع از طریق این ابزار جدید قرار است ضمن تامین نیازهای مالی اقشار مختلف جامعه در زمینه‌های گوناگون كالایی و خدماتی، فرآیند‌های زمانبر و پر‌هزینه اعطای تسهیلات بانكی كوتاه و انحرافات موجود در مصرف تسهیلات با موضوع قرارداد به حداقل برسد. همچنین، برای برخورداری طبقات مختلف جامعه از كارتهای اعتباری و اجرای صحیح دستورالعمل ابلاغی، مقرر شده كه هر یك از بانك‌ها و موسسات اعتباری صرفا مجاز به اعطای یك كارت اعتباری به متقاضیان باشند، اما دریافت كارتهای متعدد از چند بانك یا موسسه اعتباری، منوط به رعایت سقف 50 میلیون تومان برای هر مشتری، بلامانع است. در ابلاغیه جدید بانك مركزی به شبكه بانكی بر این موضوع تاكید شده كه یك نسخه از دستورالعمل جدید كارت اعتباری به تمامی واحدهای ذی‌ربط بانك‌ها و موسسات اعتباری ابلاغ و بر حسن اجرای آن نظارت دقیق و موثر به عمل آید؛ به نحوی كه حداكثر تا تاریخ اول مهر امسال، عرضه كارتهای اعتباری مرابحه در سطح شبكه بانكی كشور در چارچوب دستورالعمل جدید امكان‌پذیر باشد.
لطفا در مورد این مطلب نظر دهید