اسناد حمل متعارف

اسناد حمل متعارفاسناد حمل متعارف : هویت و ویژگی كالای مورد معامله را اسناد حمل تعیین می نمایند. این اسناد از مهمترین اوراق در مجموعه خرید خارجی به شمار می آیند.

اهمیت اسناد حمل برای خریدار: خریدار با انجام تعهدات مالی خود و تسویه حساب با بانك گشاینده اعتبار و یا فروشنده ، می تواند با ارائه اصل اسناد حمل به گمرك مربوطه نسبت به انجام تشریفات گمركی و ترخیص كالای خود اقدام نماید.

اسناد حمل به دو گروه متعارف یا متداول (Conventional) و خاص (Special) تقسیم می شوند.

اسناد حمل متعارف عبارتند از:

1) بارنامه (Bill of Lading-B/L)

2) سیاهه تجاری یا فاكتور (Commercial Invoice)

3) گواهی مبدا (Certificate of Origin)

4) لیست بسته بندی یا عدل بندی (Packing List)

5) گواهی آزمایش یا بازرسی (Test or Inspection Certificate)

6) بیمه نامه (Insurance Policy)

اسناد حمل خاص: به اسنادی اطلاق می گردند كه حسب مورد و بر اساس ویژگی خاص كالای مورد سفارش ، علاوه بر اسناد متعارف در قرارداد لحاظ و طرفین معامله مكلف به تهیه آنها بر اساس شرایط تعیین شده می باشند. مانند: گواهی ذبح اسلامی.

نكته: هر دو نوع اسناد حمل ، اصطلاحا واحدالاعتبار بوده و نقص یا ایراد یا فقدان تاییدیه ها در مورد هر كدام می تواند موجبات عدم پرداخت وجه به فروشنده و نیز عدم ترخیص و دریافت كالا توسط خریدار را در بر داشته باشد.

1) بارنامه:

این سند توسط كریر و یا فورواردر صادر می شود.صدور بارنامه به معنای عقد قرارداد حمل و نیز بارگیری كالا بر روی وسیله نقلیه (On Board) می باشد. همچنین با صدور آن، فك مالكیت از فروشنده به عمل آمده و به كریر یا فورواردر منتقل می شود.بارنامه می تواند دریایی، هوایی، زمینی و یا ریلی باشد.

نكته: بارنامه سند مالكیت بوده و قابل انتقال می باشد.

بارنامه بدون شرط یا Clean:

بارنامه ای كه دارای شرط نباشد. مثلا جملاتی چون «تعدادی از جعبه ها شكسته» ، «ظروف نشتی دارند» یا «برخی از اقلام دست دوم به نظر می رسند» در بارنامه درج نشده باشند.

بارنامه كثیف (Dirty) یا بارنامه مقید (Claused):

بارنامه ای كه بر عكس بارنامه Clean دارای شرط بوده، كه خود یكی از عوامل مغایرت  (Discrepancy) می باشد.

بارنامه شخص ثالث (Third Party B/L):

بارنامه ایست كه تحویل دهنده كالا در آن كسی است كه نام آن در اعتبارات اسنادی و یا قرارداد فروش قید نگردیده است. بعبارت دیگر، در این نوع بارنامه ارسال كننده كالا (Shipper) شخص یا موسسه دیگری به غیر از ذینفع اعتبار اسنادی یا فروشنده اولی می باشد.

بارنامه گروهی (Groupage B/L):

در بارنامه گروهی فورواردر یا كریر برای گرفتن تخفیف و استفاده حداكثری از فضای كشتی یا كانتینر بار چندین شركت را در یك كشتی یا كانتینر قرار می دهد و برای تمامی كالاها تنها یك بارنامه گروهی صادر می كند.

برای دریافت اطلاعات پیرامون واردات کالا و ترخیص کالا کلیک کنید.

بارنامه اختصاصی(House B/L):

این بارنامه منشعب از بارنامه گروهی بوده و برای هر نفر یا شركت جداگانه صادر می شود با وجود اینكه ممكن است در یك كانتینر برای چندین نفر بار وجود داشته باشد.

بارنامه سراسری (Through B/L):

این بارنامه برای استفاده از چند وسیله نقلیه توسط كریر ها صادر می شود بعبارت دیگر  علی رغم استفاده از چند وسیله نقلیه ، تنها یك بارنامه صادر می گردد.

بارنامه مركب (Multimodal B/L):

این بارنامه برای استفاده از چند وسیله نقلیه توسط فورواردر صادر می گردد و فورواردر كلیه مسئولیت ها را از زمان وصول كالا توسط اولین وسیله حمل تا تحویل آن در مقصد را می پذیرد.

تفاوت بارنامه سراسری و بارنامه مركب:

1) بارنامه سراسری توسط كریر و بارنامه مركب توسط فورواردر صادر می شود.

2) در بارنامه سراسری مسئولیت كریر تنها تا زمانی می باشد كه كالا در اختیار اوست حال آنكه كرایه و هزینه های حمل تا مقصد پرداخت شده است ولی در بارنامه مركب ، مسئولیت فوروادر تا تحویل كالا در مقصد می باشد.

بارنامه فیاتا (FIATA B/L):

این بارنامه توسط فورواردر پس از حمل كالا صادر می گردد و تمامی شرایط قابل قبول را دارا می باشد.

كریر (Carrier)  و فورواردر(Forwarder):

كریر معمولا به شركت های حمل كننده كالا اطلاق می شود مانند شركت های كشتیرانی ، باربری، شركت های هواپیمایی و …

فورواردرها دارای مسئولیت های بسیار فراتری هستند. این شركت ها دارای اختیارات فراوانی از شروع ثبت سفارش كالا تا تحویل آن می باشند.آنها دارای یك فدراسیون جهانی به نام فیاتا هستند.

FIATA: Federation Internalional des Associations des Transitaires et Assimiles

برخی از خدمات آنها عبارتند از : انتخاب بهترین مسیر حمل، ارائه خدمات بسته بندی و انبارداری، بیمه نمودن كالا، انجام امور گمركی و حمل داخلی ، انجام پرداخت ها، سپردن تضمین های لازم ، اعلام موقعیت كالا در مسیر حمل ، انتخاب حمل كننده و بهترین روش حمل و ….

انواع مختلف حمل دریایی :

استفاده از كشتی های مسیر منظم (Liner):

این كشتی ها ایمن تر بوده و دارای گواهی نامه های معتبری از لحاظ استاندارد و بازرسی بوده كه آنها را بطور منظم از شركت های معتبر  بازرسی به همراه شماره ثبت  (Register Number) دریافت می نمایند.

استفاده از كشتی های مسیر نامنظم (Tramp) :

در این نوع كشتی ها معمولا بازدید های سالیانه و نیز گواهی نامه های دوره ای بازرسی و استانداردی وجود ندارند و این قبیل كشتی ها معمولا بصورت دربستی اجاره داده می شوند و كالاهای حمل شده با آنها دارای بارنامه دربستی (Charter Party B/L)  بوده و این بارنامه ها مورد تایید بانك مركزی نمی باشند.

(FCL (Full Container Load: كانتینرهایی هستند كه كالاهای آنها تنها مربوط به یك پروانه گمركی می باشد.

(LCL (Less than Container Load: كانتینرهایی كه كالاهای آنها مربوط به چند پروانه گمركی است. بعبارت دیگر، كالاهای افراد مختلف در كنار هم در یك كانتینر قرار می گیرند.

راه نامه هوایی Airway Bill/Air Consignment Note/Air Freight Note:

این بارنامه معمولا در 12 نسخه صادر می شود كه سه نسخه اصلی آن از نظر تجاری مهم بوده و بقیه نسخ آن برای قسمت های داخلی شركت هواپیمایی به كار برده می شود. این سه نسخه عبارتند از:

1) نسخه اول برای شركت حمل كننده یا صادر كننده (For Carrier)

2) نسخه دوم برای گیرنده (For Consignee)

3) نسخه سوم برای فرستنده (For Shipper)

راه نامه هوایی فقط یك رسید می باشد و سند قابل معامله و یا سند مالكیت كالا به حساب نمی آید و لذا ذینفع پس از دریافت بارنامه، به شركت هواپیمایی مراجعه نموده و پس از ارائه آن حواله تحویل كالا  (Delivery Note)را دریافت می دارد.

در اعتبارات اسنادی، بارنامه هوایی به حواله كرد بانك To the Order of) ) و یا جهت تحویل به بانك كارگزار (consigned to) صادر می شود. در چنین حالتی كالا هنگامی تحویل خریدار می گردد كه وی به تعهدات خود عمل كرده باشد.

راه نامه كامیون (CMR):

راه نامه كامیون سندی غیر قابل معامله است كه جهت حمل كالا با كامیون مورد استفاده قرار می گیرد.این سند معمولا در 6 الی 14 نسخه صادر می گردد كه سه نسخه اصلی آن به امضای صادر كننده ، حمل كننده و گیرنده كالا می رسد و بقیه نسخ آن جهت گمركات ورودی و خروجی كشورهای بین راه مورد استفاده قرار می گیرد.

اطلاعات مندرج در راه نامه كامیون عبارتند از: نام و نشانی فرستنده، حمل كننده و گیرنده كالا، تاریخ صدور و تاریخ حمل، تاریخ و محل بارگیری در مبدا و محل تحویل در مقصد، مشخصات كالا، وزن خالص و ناخالص، نوع بسته بندی و …

مانیفست: یك صورت كلی از تعدادی بارنامه است كه شرح مختصری از آنها را در بر دارد. بعبارت دیگر مانیفست تقریبا مشابه یك نامه پوششی بوده و حاوی اطلاعاتی درباره محموله های یك وسیله حمل و خلاصه ای از بارنامه های آن می باشد. مانیفست علاوه بر بار در مورد انسان نیز بكار می رود مانند مانیفست پرواز كه حاوی نام مسافران ، مبدا و مقصد پرواز ، خلبان و … است.

2)اسناد حمل متعارف – پیش فاكتور  / (Proforma Invoice ) فاكتور (Commercial Invoice):

سندی است كه فروشنده كالا به منظور اعلام قیمت و شرایط فروش كالای خود، آنرا برای خریدار ارسال می نماید.

 در صورتیكه شرایط پیش فاكتور مورد قبول خریدار قرار گیرد، خریدار آنرا به مقامات كشورش جهت اجازه ورود كالا ارائه نموده و پس از قبولی آن می تواند مجوز واردات كالا و همچنین پرداخت ارزش كالا را دریافت نماید. (پروسه ثبت سفارش)

 P/I شامل اطلاعاتی نظیر قیمت واحد كالا، قیمت كالا، اصطلاح اینكوترمز، نوع حمل ، نام مبدا حمل، زمان تحویل، شرایط پرداخت، نوع پرداخت، مشخصات فروشنده، مشخصات خریدار، وزن خالص و ناخالص كالا، نوع بسته بندی، شماره استاندارد كالا، تعرفه كالا، مقدار كالا، تاریخ انقضا ، تاریخ صدور ، شماره پیش فاكتور، نام مقصد، مهر و امضای فروشنده و …    می باشد.

تفاوت ظاهری پیش فاكتور و سیاهه تجاری فقط در نوشتن عبارت Proforma Invoice  بجای  Commercial Invoive می باشد. همچنین اخذ پیش فاكتور تضمینی برای انجام معامله نبوده ولی فاكتور نشان دهنده انجام معامله است.

3) گواهی مبدا (Certificate of Origin):

این سند نشان می دهد كه كالای موضوع قرارداد خرید یا فروش در كدام كشور تولید و ساخته شده است. چرا كه معمولا این موضوع در استعلامات خریداران و نیز ارزیابی نهایی پیشنهادات فروشندگان لحاظ و در تصمیم گیری نهایی نقش مهمی را ایفا می نماید.

این سند توسط سازنده و یا نماینده مجاز او تكمیل و طی آن گواهی می نماید كه كالا در كشور آنها و توسط خود آنها و یا در كشور ثالث دیگری ساخته شده است.

در این سند شرح كالا و كشور سازنده به وضوح قید شده و توسط اتاق بازرگانی كشور سازنده امضا و مهمور به مهر می گردد و در نهایت در برخی موارد خریدار جهت اطمینان بیشتر درخواست تایید آنرا توسط سفارت و یا كنسولگری كشور خود در كشور سازنده  می نماید.

این سند معمولا شامل اطلاعاتی نظیر مشخصات فروشنده ، مشخصات خریدار ، جزئیات و روش حمل، شرح كالا، محل ساخت كالا، مقدار كالا و علامت مشخصه كالا می باشد.

بیشتر بدانید :

روش های بین المللی حمل محموله

4) اسناد حمل متعارف – لیست بسته بندی یا عدل بندی  (Packing List):

این سند نشان دهنده جزئیات كالای بسته بندی شده بوده و تعداد، وزن ، ابعاد و محتویات درون هر بسته را كاملا مشخص می نماید. قیمت كالا در این سند درج نمی گردد.

این سند حداقل در دو مورد زیر می تواند مورد استفاده قرار گیرد:

1) مسئولین گمركات و ارزیابان كه برای بررسی محتویات داخل صندوق یا كارتن ها به آن احتیاج دارند.

2) انبارداران برای صدور قبض انبار و بررسی كیفی و كمی اقلام وارده به گمرك آنرا مورد استفاده قرار می دهند.

همچنین این سند معمولا شامل اطلاعات دیگری نظیر مشخصات فروشنده ، مشخصات خریدار ، محل بارگیری كالا ، محل تخلیه كالا، وزن خالص و ناخالص ، نوع بسته بندی ، ابعاد كل محموله، تاریخ و شماره فاكتور و … می باشد.

5) گواهی آزمایش یا بازرسی (Test or Inspection Certificate):

این گواهی توسط شركت های بازرسی یا نماینده ( نمایندگان) خریدار و بمنظور حصول اطمینان از صحت كمیت و كیفیت كالای خریداری شده، نو بودن كالا، مبدا ساخت كالا، اندازه و ابعاد كالا، بسته بندی مناسب كالاها بصورت جزئی و كلی ، علامت گذاری صحیح روی بسته ها، نحوه بارگیری و تخلیه صحیح ، انتخاب وسیله حمل مناسب و …. در مقطع تحویل به حمل كننده در كشور سازنده (Pre shipment)  و یا در گمرك و یا بندر تخلیه كالا در كشور خریدار  صادر می گردد.

در حال حاضر تعدادی از بانك ها در متن اعتبار اسنادی صادره خود بازرس را موظف به اظهار نظر رسمی در مورد بهای كالای خریداری شده بصورت تایید قیمت اولیه (Preliminary Price verification)  و یا تایید قیمت نهایی (Final Price Verification)  می نمایند.

در بازرسی انطباق كالای خریداری شده با الزامات استاندارد اجباری ، موسسه استاندارد  حدود بازرسی را تعیین نموده و در سایر موارد ، توافق خریدار و فروشنده كفایت می كند.