مقدمه ای بر بازرسی جرثقیل ها

به نام خدا – مقدمه ای بر بازرسی فنی جرثقیل ها

مقدمه ای بر بازرسی جرثقیل ها ؛ اهمیت استفاده از جرثقیل در صنایع بسیارمشهود است. جرثقیل ، نصب دستگاهها ، ساختمان بناها ، تخلیه و بارگیری كشتی ها و غیره را آسان تر نموده است . چنانچه از این وسائل به خوبی نگهداری نشود و مورد بازرسی فنی و آزمایش مرتب قرار نگیرد چه بسا ممكن است صدمات عظیمی به دستگاهها ، تجهیزات و كاركنان وارد آید .

برای جلوگیری از بروز این صدمات و پیش آمدها ، جرثقیل ها و وسائل بالابر بایستی مرتبا و تحت برنامه زمان بندی شده ای مورد بازرسی فنی و آزمایش قرار گیرند تا نواقص و معایب آنها برطرف و برای كار بدون خطر آماده باشند .

تصادفات و ضایعات بسیاری در اثر بی توجهی و عدم بازرسی فنی و آزمایش به موقع جرثقیلها و وسائل بالابر بوقوع پیوسته كه اكثرآنها قابل اجتناب بوده اند . برای جلوگیری از بروز خسارات ناشی از فرسایش و خرابی قطعات ، جرثقیلها و سایر وسائل بالابر می باید تحت نظام و مقررات بازرسی فنی كه از طرف موسسات و سازمانهای ذیصلاح منتشر می شود بطور كامل اجزاء هر دستگاه بر حسب كاركرد آن در زمان معین مورد بازرسی فنی و آزمایش قرار گرفته و در صورت لزوم تعمیر و ترمیم گردد .

این جرثقیلها جهت جابجائی بار در محوطه های محدودی مورد استفاده قرار می گیرند ( سالنها ، انبارها ، كارگاهها …) ، نیروی محركه این جرثقیلها به شرح زیر است :

-جرثقیل برقی : قوه محركه آن برق است .

جرثقیل بادی : قوه محركه آن هوای فشرده است كه بیشتر در صنایع  كارخانجات شیمیائی و جائیكه گازها و مواد قابل اشتعال وجود داشته باشد بكار  می رود

جرثقیل دستی : توسط زنجیر و قرقره و نیروی دست ، حركات طولی ، عرضی و بالابردن بار انجام می شود . این نوع جرثقیلها اكثرا در تلمبه خانه ها و كمپرسورخانه ها برای نصب دستگاهها و تعمیرات آنها كه به حركات آهسته احتیاج است مورد استفاده قرار می گیرند .

به جرثقیلهائی اطلاق می شود كه قادرند با بار مجاز بطور آویز و با نیروی محركه خود ( موتور دیزل ) بر روی زمین حركت كنند . موارد استفاده آنها در صنایع مختلف ، بسیار گسترده  می باشد .

این جرثقیلها بطور كلی به سه دسته تقسیم می شوند :

2-1- جرثقیل چرخ دار

2-2- جرثقیل خزنده كفشك دار مخصوص بارهای سنگین

2-3-جرثقیل گردون یا غیر گردون كه بر روی كامیون نصب میشوند. این نوع جرثقیلها برای جابجائی بار بطور سریع مورد استفاده قرارمی گیرند .

مقدمه ای بر بازرسی جرثقیل ها

2-4-جرثقیلهای ساحلی :(مخصوص كناراسكله ها وباراندازها) ،قوه محركه اكثر این نوع جرثقیل ها برق و بروی ریل حركت می كنند .

2-5- جرثقیلهای برجی: اینگونه جرثقیلها به طور موقت و درجای ثابت نصب می شوند و برای ساخت بناها و نصب دستگاه ها مورد استفاده قرار می گیرند .

ستون ثابت جرثقیل: توسط كابل فولادی مهار میشوند . این جرثقیلها اغلب در دوره بهره بربرداری صنایع ، كاردی نداشته و بیشتر در زمان احداث كارخانجات و ساختمانها استفاده می شوند .

2-6- جرثقیلهای شناور: این نوع جرثقیلها بر روی كشتیها و یدك كش ها نصب و قوه محركه آنها برق كشتی یا موتور دیزل است .

2-7-جرثقیلهای مخصوص راه آهن : همانطور كه از نام این جرثقیلها مشهود است ، این نوع جرثقیلها بر روی واگن راه آهن نصب و قوه محركه آنها موتور دیزل مخصوص به خود می باشد .كاربرد این جرثقیل ها در شبكه های خطوط آهن برای حمل و نقل بارهای مربوط به راه آهن می باشد.

2-8- جرثقیل های دیواری: مورد استفاده آنها دركارگاهها است وتوسط اهرم وتیرآهن به ستون های فولادی نصب میشوند.این نوع جرثقیل ها دستی یا برقی میباشند و معولا ظرفیت بار چندانی ندارند.تعدادی از این نوع جرثقیلها در كارگاهها مركزی مجتمع موجود می باشند.

2-9- بالابرهای بادی یا برقی : این بالابرها توسط وینچ و كابل فولادی و قلاب معولا بر روی سطح زمین نصب و مهار میشوند و جهت تعمیرات و جابجائی  دستگاهها در ارتفاع بالا مورد استفاده قرار میگیرند.از این جرثقیلها در موارد تعمیراتی واحدهای بزرگ استفاده زیادی به عمل می آید.

بیشتر بدانید :

بازرسی فنی آسانسور(Inspection of Elevator)

در این بخش نكات مهمی كه بازرسان فنی در بازرسی و آزمایش قطعات و لوازم مهم عمومی جرثقیلها بایستی در نظر بگیرند به شرح ذیل تشریح گردیده است :

3-1- قلابها : برای كنترل باز نشدن دهانه قلابها در طول عمر آن ، قبل از بهره برداری و آزمایش بار اولیه ، معمولا بر روی دهانه قلابها علامتی كه نشان دهنده شاخص دهانه قلاب می باشد وجود دارد . پس از انجام آزمایش بار و در بازرسیهای بعدی این علامت بررسی و چنانچه دهانه قلاب بیش از اندازه باز شده باشد قلاب بایستی از سرویس خارج شود ، این اندازه تقریبا 8 درصد قطر دهانه قلاب می باشد .

نكاتی كه بایستی در بازرسی قلابها به آنها توجه نمود عبارتند از :

ترك خوردگی ، سائیدگی ، شكستگی و روان نبودن كاسه ساچمه و سیستم گریس خوری آن . هم چنین داشتن  بست ایمنی برای قلابها ضروری می باشد . پیچ دسته قلاب از نظر داشتن لقی، سایش و ترك می باید به دقت مورد بازرسی قرار گیرد ، تركها را می توان توسط آزمایشات غیر مخرب ( رنگهای نافذ و یا پودر مغناطیسی ) پیدا و مشخص نمود .بیشترین سائیدگی در كف قلاب یعنی درجائیكه سیم بوكسل یا زنجیر بوكسل قرار می گیرد ایجاد می شود ، این خوردگی ممكن است یكنواخت و به صورت شیار ایجاد شود و نباید بیشتر از ده درصد ضخامت قلاب در محل سائیدگی باشد . اتصالات قلاب ، بخصوص قلابهائیكه مستقیما به كابل فولادی و توسط وزنه وصل می شوند از نظر محكم بودن وزنه ، خوردگی و زنگ زدگی كابل و اتصالات می باید بازرسی شوند . حتی المقدور نباید روی قلاب جوشكاری شود ، در صورت احتیاج به جوشكاری باید ابتدا جنس فلز قلاب مشخص و سپس روش جوشكاری و عملیات حرارتی طبق دستورالعمل سازنده اعمال گردد .

3-2- كابل فولادی :

كابل فولادی طنابی است قابل انعطاف كه از چندین سیم فولادی با قدرت كششی زیاد ساخته شده و در صنعت برای بالا و پائین بردن بار ، حفاری ، كشیدن بار و غیره بكار می رود . كابل فولادی را از قطر ، تعداد سیم ، تعداد رشته ها ، ساخت و طرز قرارگرفتن و نوع لایه ( شامل لایه مغزی ) و نوع فلز آن تشخیص می دهند . كابلها از فولادهای مختلف ساخته می شوند و انتخاب آنها بستگی به سرویس ، قدرت كششی و مقاومت آنها در مقابل خوردگی دارد . بازرسی مرتب از كابل فولادی بهترین راه جلوگیری از تصادف ناشی از پاره شدن كابل است .برای بازرسی كامل و طولی كابل ، باید ابتدا آنرا از روی دستگاه باز و تمیز نمود .

برای تمیز كردن كابل باید از برس سیمی و هوای فشرده و پارچه استفاده كرد و از بكاربردن موادی مانند بنزین كه روغن داخل كابل را فاسد و در خود حل می كند اجتناب نمود . كابلهای فولادی را باید از نظر خوردگی ، سائیدگی ، پارگی و لهیدگی مورد بازرسی عینی قرار داد . زمان تعویض كابل فولادی همیشه مسئله مشكلی را برای بازرسان فنی بوجود می آورد ، زیرا تعویض آنها باید همیشه با در نظر گرفتن شرایط كار ، ایمنی و صرفه جوئی انجام گیرد ، در صورتیكه نشانه ای از خوردگی زیاد ، پارگی ، سائیدگی و غیره مشاهده شود باید اقدام به تعویض آن نمود ، طبق مقررات و نظام نامه های بعضی از كشور های صنعتی درباره معیار تعویض كابل فولادی بالابرنده بار، اگر سیمهای بریده شده در طولی معادل ده برابر قطركابل بیش از پنج درصد تعداد كل رشته ها باشد و یا نشانه ای از خوردگی ، پارگی ، سائیدگی و غیره مشاهده شود باید اقدام به تعویض كابل نمود. چنانچه خوردگی كابل سریع باشد ، باید علت را جستجو كرد ، عدم تناسب ابعاد قرقره با قطر كابل اكثرا باعث سائیدگی سریع می شود .

برای دریافت اطلاعات پیرامون واردات کالا و ترخیص کالا کلیک کنید.

مقدمه ای بر بازرسی جرثقیل ها – برخی از علل خرابی كابلهای فولادی به شرح زیر است :

* انتخاب غلط كابل از لحاظ اندازه ، ساخت و نوع .

* عدم روغنكاری صحیح و بموقع .

* عبور كابل از روی قرقره و استوانه نامناسب و غیر تراز .

* بیرون آمدن كابل از روی قرقره و استوانه .

* روی هم قرار گرفتن و یا پیچیده شدن كابل بیش از اندازه بر روی استوانه .

* شرایط كار سخت و ضربه های شدید بار بر روی كابل .

* كار در مجاورت حرارت زیاد .

* هوای مرطوب و آلوده به گازهای خورنده .

* استفاده و نصب اتصالی های غلط و غیر استاندارد در انتهای كابل .

قرقره ها باید از نظر ترك ، شكستگی و سائیدگی شیار مخصوص قرارگرفتن و عبور كابل فولادی بازرسی شوند.  چنانچه در اثر بار و یا نیروی زیاد ، شیار قرقره سائیده ، گود و گشاد گردد و یا خراش پیدا نماید بایستی تعمیر و یا با قرقره نو تعویض شود ، در غیر این صورت باعث خرابی سریع كابل فولادی خواهد شد . بایستی دقت شود كه قطر قرقره كوچكتر از طراحی نباشد در غیر این صورت باعث خمیدگی زیاد و كوتاهی عمر كابل خواهد گردید بوش برنجی و یا بلبرینگ ساچمه ای قرقره كه روی محور می گردد بایستی بازرسی شوند ، چنانچه بوش برنجی دارای خوردگی زیاد باشد باید بوش تعویض گردد . قرقره هائیكه دارای ساچمه و بلبرینگ هستند باید دقت شود كه ساچمه روان و آزاد بوده و شكستگی نداشته و بخوبی گریس كاری شود .

شیارهای كابل فولادی بر روی استوانه ها نیز باید بازرسی شوند و اگر سائیدگی ، خراش و تیزی پیدا كرده باشند بایستی تعمیر گردند . لبه استوانه نباید شكسته شده باشد و یا طوری باشد كه باعث خارج شدن از روی استوانه شود . كابل ها نباید بیش از اندازه لبه استوانه بر روی هم پیچیده و جمع شوند . پس از نصب كابل فولادی بر روی استوانه و آوردن قلاب به پائین ترین سطحی كه در آنجا بكار برده می شود ، باید حداقل دو دور طناب بر روی استوانه باقی بماند .

3-4- ترمز ها و اتصالات :

ترمزها بایستی از روی كاسه ترمزبازشده و لنت آنها از نظر سائیدگی، شكستگی یا صاف و صیقل و چرب بودن بازرسی عینی گردند. در صورت معیوب بودن، دستور تعویض آنها داده شود.اگر لنت ترمزها صاف شده اما هنوز به پرچ نرسیده باشند ، می توان لنتها رابا برس سیمی و كاغذ سمباده تمیز نمود،اگر لنت ترمزها به پرچ رسیده باشد باید آنها را تعویض نمود. اگر لنت از نوع چسبیده به كفشك باشد باید دقت كرد كه لنت در جای خود ثابت بوده و از كفشك جدا نشده باشد،حداكثر سائیدگی لنت نباید بیش از پنجاه درصد ضخامت اصلی باشد.

 كفشك و اتصالات ترمز نظیر میله ها و اهرم ها و پیچ های پایه ترمز بایستی ا زنظر شكستگی ، سائیدگی و ترك خوردگی بازرسی شوند ودرصورت معیوب بودن تعویض گردند.

در صورت پیاده شدن و تعویض لنتها ، پس از نصب مجدد می بایست دقت كرد كه میله ها در جای خود قرار گرفته باشند و به وسیله میله ضامن مهار و با پیچ محكم شده باشند ، دهانه میله ضامن حتما بایستی باز شود تا در موقع كارو لرزش امكا ن خارج شدن آنها نباشد.

قبل از به كارگرفتن جرثقیل ، لنت ترمزها بایستی با بار میزان شوند به طوریكه بتوانند بار را در هر نقطه به طور ثابت نگهدارند .

 اگر لنت ترمز بیش از پنجاه درصد ضخامت اصلی سائیده شده باشد بایستگی اقدام به تعویض آن نمود، لنت های سوخته یا داری سائیدگی ناهموار و یا لنت هایی كه به پرچ رسیده باشند باید تعویض شوند.

كاسه ترمزهایی كه براثر تماس لنت و برآمدگی پرچها ، خراش برروی سطح آنها ایجاد شده باشد می باید به وسیله ماشین تراش ، صاف و عیوب آنها برطرف گردد.

3-5- مقدمه ای بر بازرسی جرثقیل ها – زنجیرهای بار و اتصالات :

زنجیرهای فولادی كه برای بالابردن بار مورد استفاده قرار می گیرند معمولا از نوع فولاد كم كربن و بطریق جوشكاری مقاومتی(Resistance Welding) ساخته می شوند .

برای بازرسی زنجیر بهتر است آنرا از روی جرثقیل پیاده كرد و روی سطح تمیزی قرار داد ، تصمیم مبنی بر پیاده كردن یا نكردن زنجیر از روی دستگاه با بازرسی فنی است ، زمان بازرسی زنجیر بستگی به شرایط كار و حرارت محیط دارد . در شرایط سخت و تكانهای شدید و كار مداوم و حرارت زیاد ( مانند ذوب و ریخته گری فلزات ) زنجیرها بایستی هر شش ماه یكبار مورد بازرسی قرار گیرند ، دوره بازرسی سایر زنجیرها هر سال یكبار می باشد .

عیوب و خرابی زنجیر زنجیر بطور كلی عبارتند از جوش معیوب ، ترك خوردگی ، شكستگی ، سائیدگی ، كشیدگی ، پیچ و تاب و گره خوردگی و زنگ زدگی .

تركهای جوش ناشی از خستگی بیشتر بر روی جوشهای كم نفوذ و متخلخل و در قسمت داخل حلقه های زنجیر كه در معرض اصطكاك قرار دارد ایجاد و اكثرا با چشم مشخص می گردد ، بنابراین در هر بازرسی بایستی به قسمتهای داخل زنجیر بیشتر توجه گردد .

در سرویسهای بحرانی و حساس ، ترك خوردگی و شكستگش را می توان با كمك رنگهای نافذ با پودر مغناطیسی مشخص و پیدا نمود . شكستگش حلقه زنجیر اكثرا بعلت محیط كار بسیار سرد و سختی زیاد فلز بویژه در زنجیرهای فولادی كه سختی آنها بیش از 375 برینل باشد و یا چنانچه در اثر كار زیاد سخت شده باشد ، ایجاد می گردد .  برای جلوگیری از شكستگی ، این نوع زنجیرها را بایستی در كارگاه مجهز بوسیله بازپخت سختی شان را به حد 300 تا 350 برینل تقلیل داد .

سائیدگی زنجیر كه اكثرا از داخل و بین دانه ها ایجاد می شود نباید از مقدار معین كه سازنده تعیین می كند بیشتر شود ، این مقدار برای زنجیرهای فولادی كم كربن تقریبا 0.5 میلیمتر در هر 25 میلیمتر قطر می باشد ، در این حد سائیدگی تقریبا 15 درصد از قدرت زنجیر كم می شود ، بار بیش از ظرفیت و یا گیر كردن زنجیر زیر بار و وارد آمدن فشار زیاد باعث كشیدگی دانه های زنجیر می شود ، این كشیدگی و ازدیاد طول در جرثقیلهای دستی حائز اهمیت است . در این نوع جرثقیلها دانه های زنجیر در محل مخصوص خود بر روی قرقره ها جای گرفته و آنها را بگردش در می آورد ، اگر دانه ها كشیده شوند این عمل انجام نمی شود و قرقره ها كار نمی كند و بایستی زنجیر تعویض شود .

كشیدگی جزئی كه در اثر سائیدگی بطول زنجیر اضافه می شود  تا حد تقریبی 12 میلی متر در 300 میلی متر قابل قبول  و ایمن می باشد .

تاب و گره خوردگی و زنگ زدگی زنجیر با چشم دیده می شود ، در صورتیكه قابل ملاحظه می باشد باید تعویض گردد ، حلقه ها و سایر اتصالات زنجیر بایستی از جنس فلز باشد و جهت بازرسی عینی باید از روی دستگاه و زنجیر مربوطه پیاده شود ، روش بازرسی اتصالات عینا شبیه بازرسی زنجیر است .

3-6- محورها و میله ها :

محور ومیله قرقرها ، استوانه ها و چرخها بایستی از نظر سائیدگی ، ترك خوردگی و شكستگی بازرسی عینی شوند ، چنانچه سائیدگی محورها و میله ها بیش از 0.25 میلیمتر ( 0.01 اینچ ) در هر 25 میلیمتر ( 1 اینچ ) قطر باشد ، باید اقدام به تعویض آنها نمود .

محور تعادل قرقرها ، چرخها و استوانه ها ممكن است با بكار بردن فولاد نامرغوب در ساخت و یا در اثر ضربه های شدید و كار سخت و مداوم و یا خمش ترك بردارند ، این تركها اغلب در قسمتهائی از محور كه تغییر قطر داده شده و لبه های تیز دارد و یا در جوشكاری محور و اطراف آن مشاهده می گردد ، برای مشخص نمودن حدود تركها می توان از رنگهای نافذ و یا پودر مغناطیسی استفاده كرد .

محل شیار محورها كه به چرخ یا دنده متصل می شوند بایستی از نظر سائیدگی و لق بودن بازرسی شود ، میله ها بخصوص در مورد بست انتهای كابل فولادی بایستی از نظر روان بودن بازدید شوند ، چنانچه میله روان نباشد با حركت پاندولی كابل بتدریج تنش زیاد بر روی سیمهای كابل در جائیكه به بست متصل می شوند وارد آمده و منجر به پارگی كابل می شود ، بایستی دقت كرد كه پیچهای دو سر محور چرخها همگی در جای خود قرار داشته و محكم شده باشند ، مجرای گریس و روغن محورها و میله ها بایستی از نظر باز بودن بازرسی شوند تا در موقع كار بخوبی روغنكاری شوند .

3-7- مقدمه ای بر بازرسی جرثقیل ها – چرخها ، دنده ها و چرخ دنده ها :

اكثر جرثقیلهای سقفی بوسیله چرخهای فولادی بر روی ریل حركت می كنند ، این چرخها بایستی از نظر سائیدگی مخصوصا قسمت كف و لبه ها و همچنین از نظر شكستگی ، ترك خوردگی و روان بودن بازرسی عینی گردند .

چرخها اگر دارای یاتاقانهای ساچمه ای باشند باید دقت كرد كه روان بوده و كاسه ساچمه شكسته نشده باشد ، چنانچه از نوع بوش برنجی باشد لقی زیاد نداشته باشد ، برای اطمینان از روان بودن و بازرسی چرخ می توان با استفاده از جك روغنی یا بلند كردن جرثقیل ، چرخها را بالا نگه داشت و مورد بازرسی قرار داد .

كلیه دنده های چرخ و محور و دنده های رابط و محل شیار دنده های متصل به محور و كوپلینگ محور به موتور برق بایستی از نظر سائیدگی و پارگی( كوپلینگ ) مورد بازرسی عینی قرار گیرد ، دریچه جعبه دنده باید باز شود و دنده ها از لحاظ خوردگی ، زنگ زدگی ، سائیدگی و شكستگی بازدید شوند ، دریچه جعبه دنده را نباید جهت بازدید در موقع گردش و كار دنده ها باز نمود . ضمنا باید مطمئن گردید كه مقدار كافی روغن در جعبه دنده ها باشد ، پیچهای پایه جعبه دنده به بدنه جرثقیل همگی می باید در جای خود قرار داده شده و محكم شده باشند .

3-8- ریل ها و اتصالات :

اكثر ریلها از فولاد سخت و دارای كربن متوسط و یا زیاد ساخته می شوند ، جوشكاری این نوع ریلها بایستی طبق روش معین و دستورالعمل سازنده انجام شود ، در غیر این صورت امكان ترك خوردگی بر روی جوش و اطراف آن كه تحت تاثیر حرارت قرار می گیرند ، در زمان جوشكاری و هنگام بهره برداری بسیار است .

در بازرسی های اولیه و حین نصب و دوره ای بایستی از این جوشها بازرسی عینی بعمل آید و در صورت نیاز به حصول اطمینان بیشتر با رنگهای نافذ و یا پودر مغناطیسی آزمایش شوند .

تراز بودن ریلها همراه با تیرآهن حمال زیر ریل و هم چنین هم تراز و موازی بودن ریلها نسبت به یكدیگر بایستی در حین نصب و بازرسی اولیه و قبل و بعد از آزمایش بار ، اندازه گیری شوند و در صورت لزوم میزان و اصلاح گردند . باید دقت كرد كه پیچ بست ریلها ( حركت طولی و عرضی ) همگی در جای خود قرار داده شده و محكم باشند .

3-9- تیرهای مخصوص حمل بار ، رابطهای عرضی ، ستونهای اسكلت فلزی ، پل و كالسكه جرثقیلها بایستی از نظر خمیدگی ، زنگ زدگی ، شكستگی و ترك خوردگی بازرسی عینی شوند .

در بازرسی حین نصب و اولیه می باید تراز بودن تیرهای حمل بار زیر ریلها و شاقول بودن و مقدار نشست ستونها و همین طور موازی و افقی قرار گرفتن ریلها نسبت به یكدیگر توسط نقشه بردار زیر نظر مهندسین سازه اندازه گیری شود و در صورت لزوم اصلاح گردد . استحكام پیچهای اتصالات مذكور در صورتیكه جدیدا نصب گردیده باشند ، بایستی توسط   Torque Meter   قبل و بعد از آزمایش بار كنترل شوند ، بایستی دقت نمود كه پیچها طبق مشخصات سازنده باشند.

در بازرسیهای دوره ای اتصالات پیچی از نظر استحكام ، سائیدگی ، شكستگی و یا پارگی محل پیچ بازرسی و در صورت لزوم پیچها آچاركشی و یا تعویض شوند ، دقت شود كه واشر مناسب و شیب دار در زیر پیچ و مهره های تیرآهن بكار برده شود .

مقدمه ای بر بازرسی جرثقیل ها

اتصالات جوش بخصوص جوشهائیكه در محل انجام شده ، می باید از لحاظ كیفی بازرسی و كنترل شود .

در صورتیكه نردبان برای تعمیر ، سرویس و بازرسی جرثقیل طرح و ساخته شده باشد باید محكم و طوری نصب شود كه بتوان بدون اشكال و خطر به جرثقیل دسترسی پیدا نمود .

نرده های جرثقیل ، راهروها ، پلكانها و همین طور صفحات مشبك راهرو بایستی از لحاظ استحكام و داشتن بست كافی بازرسی عینی گردند .

در جرثقیل هائیكه برای حمل پاتیل مواد مذاب مورد استفاده قرار می گیرند ، جهت حفاظت حرارتی ، ورقه فلزی مقاومی  در زیر تیرآهن مخصوص توسط سازنده نصب می گردد ، وجود این ورقه و وضعیت نصب آن بایستی مورد بررسی قرار گیرد .

ستونهای فولادی در سطح زمین و جائیكه در بتون فوندذاسیون قرار می گیرند از نظر زنگ زدگی ، خوردگی ، نشست ، ترك خوردگی و شكستگی پایه های سیمانی بازرسی شوند و در صورت لزوم با نظر بازرس ، بتون و یا خاك اطراف بخشی از ستونهای مخصوص بار اسكلت فلزی برداشته شود .

3-10- وسائل بازدارنده و ضربه گیرها :

در دو انتهای در دو انتهی تیر حمال بار ریلهای پل و كالسكه جرثقیل سقفی بایستی حتما وسائل ثابت بازدارنده نصب شود ، این وسائل مانع خروج و سقوط پل یا كالسكه از روی ریلها می گردد ، این وسائل از تیر آهن یا نبشی ساخته می شود و روی تیر حمال بار ریلها توسط پیچ فولادی مقاوم محكم می گردد ، در هر بازرسی بایستی دقت كرد كه پیچها همگی در جای خود قرار دارد و محكم شده باشد .

برای خنثی كردن ضربه های شدید ناشی از حركات طولی و عرضی جرثقیل ، ضربه گیرهائی بر روی پل و كالسكه و در دو طرف نصب می شود ، این ضربه گیرها ممكن است از نوع لاستیكی ، روغنی و یا روغنی فنری با هم انتخاب شوند كه از صدمه به جرثقیل جلوگیری كنند .

از نظر ایمنی ، ضربه گیرهای روغنی باید بوسیله كابل فولادی به بدنه جرثقیل مهار شوند كه در صورت بریدگی پیچها به پائین سقوط ننمایند ، در هر بازرسی ضربه گیرها بایستی از نظر پارگی ، شكستگی ، سالم بودن و نداشتن نشتی و وجود مهار بررسی و از عملكرد آنها اطمینان حاصل شود .

3-11-مقدمه ای بر بازرسی جرثقیل ها –  واحد مغناطیس و اتصالات :

كلیه جرثقیلهای سقفی كه نگهداری و جابجائی بار توسط دستگاه مغناطیس انجام می شود ، معمولا می باید مجهز به سیستم باطری اضطراری باشند كه در مواقع قطع برق اصلی ، مغناطیس بتواند بطور اتوماتیك بار را به حالت معلق برای حداقل مدت 20 دقیقه نكهدارد ، در صورتیكه اینگونه جرثقیلها فاقد سیستم باطری اضطراری باشند بایستی با در نظر گرفتن شرایط كار و در صورت امكان نصب باطری توصیه گردد .

مغناطیس توسط سیستم سیم پیچی كه داخل محفظه فولادی قرار گرفته تامین و بوسیله زنجیر با حلقه و اتصالات به قلاب جرثقیل وصل می شود و توسط راننده كنترل می گردد ، در هر بازرسی باید مغناطیس ، زنجیرها ، حلقه ها و اتصالی ها از نظر ترك خوردگی ، شكستگی و سائیدگی مورد بازرسی قرار گیرند .

3-14- كلیدهای ایمنی :

برای جلوگیری از بالا رفتن قلابها بیش از حدود تعیین شده ، كلیدهای ایمنی برقی بر روی جرثقیل تعبیه می شود كه بتواند قلابها را پس از رسیدن به حدود مزبور متوقف و مانع بالا رفتن آنها از آن حد به بعد شوند .

در بعضی از جرثقیلها برای اطمینان بیشتر ، در فاصله بالاتر كلید برقی ثانوی نیز نصب می شود ، در محلهائیكه راننده قادر به دید بار در سطح زمین یا پائین تر نیست برای جلوگیری از پائین رفتن قلاب بیش از حد معین كلید ایمنی خودكار برای حركت پائین در نظر گرفته می شود .

برای اینكه حركت طولی و عرضی  جرثقیلهای سقفی از حد معین تجاوز نكند ، در صورت لزوم كلیدهای ایمنی خودكار در دو انتهای تیر حمال ریلها و یا بر روی پل و كالسكه جرثقیل قرار می دهند تا مانع برخورد جرثقیل به انتهای ریل و اسكلت فلزی اطراف گردد ، به جای این كلیدها می توان از كلیدهای روغنی استفاده نمود .

لازم به تذكر است كه منظور از نصب این نوع كلیدها محفوظ نگه داشتن دستگاهها می باشد و نباید از آنها برای توقف جرثقیل یا بار استفاده نمود .

در هر بازرسی بایستی این نوع كلیدها و وضعیت نصب آویز گرداننده آنها آزمایش و در صورت لزوم تنظیم گردند.

3-15- آزمایش بار :

قبل از انجام آزمایش بار بایستی یك بازدید عینی از ریلها ، چرخها ، كابلهای فولادی ، قلابها ، ترمزها و اتصالات بعمل آورد كه بدون عیب و نقص و همه چیز در جای خود باشند .

در آزمایش اولیه جرثقیل ، حتی الامكان بایستی پل جرثقیل بر روی ستونهای اصلی قرار داده شود و حداكثر خمش عمودی پل جرثقیل اندازه گیری شود ، جهت بدست آوردن حداكثر خمش عمودی بایستی جرثقیل با بار مجاز آزمایش گردد ، برای انجام این آزمایش جرثقیل باید وسط عرض دهانه   ( پل یا Span) قرار گیرد و بار مجاز جرثقیل به مقدار كمی از زمین بلند شود .

مقدار خمش طبق دستورالعمل سازنده اندازه گیری می شود ، در صورتیكه دسترالعمل مشخصی نباشد ، مقذار خمش را می توان بوسیله شاقول كه از وسط پل آویزان می شود اندازه گیری نمود .

حداكثر خمش زیر بار مجاز در وسط پل جرثقیل نباید از 750/1 فاصله عرض دهانه تجاوز نماید ، پس از اندازه گیری خمش ابتدا ترمز سپس حركات طولی و عرضی جرثقیل با بار مجاز آزمایش می گردد ، در این مرحله كلیدهای ایمنی برقی جرثقیل بدون بار آزمایش می شوند .

در صورتیكه آزمایشات فوق رضایت بخش بود ، جرثقیل بایستی با 25 درصد بیشتر از بار مجاز آزمایش نهائی گردد و كلیه حركات و ترمز ها بخوبی عمل نمایند . آزمایش اضافه بار بایستی در مورد جرثقیلهائی كه دارای دو قلاب یا بیشتر باشند برای هر یك جداگانه انجام شود.

پس از انجام آزمایش بار ، ترمزها از نظر داغ شدن ، بست های كابل فولادی از نظر محكم بودن و سایر قطعات از نظر خمیدگی ، شكستگی ، ترك خوردگی و پوسته شدن رنگها كه در اثر فشار بار بوجود می آید بررسی نهائی گردیده و جرثقیل بدون بار حركت داده شود .

3-16-مقدمه ای بر بازرسی جرثقیل ها – بازرسی جرثقیلهای سقفی ( برقی و دستی ) :

به طور كلی بازرسی جرثقیلهای سقفی در دومرحله انجام می گردد :

الف) بازرسی اولیه و حین نصب :

كلیه جرثقیلها و بالابرها قبل از بهره برداری اولیه بایستی توسط بازرس فنی مورد بازرسی و آزمایش زیر بار قرار گیرند ، نكاتی كه می بایست در این بازرسی مورد توجه قرار گیرند به شرح زیر می باشد :

قبل از انجام بازرسی و بهره برداری باید ابتدا كلیه مدارك ، نقشه ها ، مشخصات و گواهینامه های سازندگان ، لوازم و قطعات جرثقیل ها و بالابرها بررسی گردیده و خلاصه مشخصات فنی آنها توسط بازرس فنی استخراج شود . در این بررسی بازرس با نحوه طرح ، ساخت ، جنس و مشخصات و استانداردهائیكه در ساخت آنها بكار گرفته شده آشنا می شود تا پس از بازرسی مطمئن گردد كه قطعات مطابق طرح و مشخصات سازنده و استاندارد معین ساخته شده و دارای گواهینامه سازنده می باشند ، در صورت عیب و نقصی در مدارك ، نیازهای بازرسی فنی جهت تكمیل و یا دتعمیر آزمایش دستگاه به سرپرست واحد اعلام می گردد .

سپس بایستی یك بازرسی عمومی از كلیه قطعات نصب شده و یا در حال نصب بخصوص قطعات حساس مانند ترمز ، كابل های فولادی ، قلاب ، مغناطیس و كلیدهای ایمنی بعمل آورد و اطمینان حاصل شود كه به نحو صحیح نصب شده و در حمل ونقل آسیب ندیده و اتصالات آنها بدون عیب و نقص می باشند .

بازرسی عینی از اسكلت فلزی ، تیرآهن حمال ، ستون ها و ریلها و اطمینان از بكاربردن اتصالات صحیح و كنترل پیچها و بی عیب بودن چوشكاری ها نیز از وظایف بازرس فنی می باشد . چنانچه بازرس لازم تشخیص دهد بررسی و محاسبات تیراهن حمال و ستونها برای حصول اطمینان بیشتر می باسد توسط مهندسین سازه بعمل آید .

هم تراز بودن ریلها و شاقول بودن ستون ها نیز می باید توسط نقشه بردار ، قبل و بعد از انجام آزمایش زیر بار انجام شده و تنظیم های مورد لزوم صورت پذیرد .

آزمایش زیر بار طبق دستورالعمل آخرین مرحله بازرسی فنی بوده و طی آن مقدار خمش ریل جرثقیل سقفی تعیین و یا معیارهای طرح مقایسه گردد .

–  پس از پایان موفقیت آمیز آزمایشات ، بازرس می باید اقدام به تهیه گزارش بازرسی نموده و ضمن انعكاس بازرسیهای انجام شده ، سلامت دستگاه را برای بهره برداری گواهی نماید .

ب) بازرسی دوره ای :

پس از بهره برداری از جرثقیلها ، برای حصول اطمینان از حفظ سلامتشان و تضمین ایمنی كاركرد آنها لازم است كه به صورت دوره ای مورد بازرسی فنی قرار گیرند .

زمان بازرسی دوره ای جرثقیلهای سقفی برقی واقع در كارگاهها ، انبارها ، كارخانجات ذوب و ریخته گری و سایر مكانهائیكه از جرثقیل به طور دائم استفاده می نمایند هر سال یكبار می باشد ، در صورت كار مداوم و 24 ساعته جرثقیل و یا كار نزدیك به حرارت زیاد ، زمان بازرسیهای دوره ای كوتاه تر گردیده و به هر شش ماه یكبار تقلیل پیدا می نماید .

با تشكر – یوسف امامی